Thi thử toàn quốc giữa HK1 - Môn Lịch sử 11 - Trạm số 1

Mục tiêu chung của các cuộc cách mạng tư sản thế kỉ XVI - XVIII là lật đổ chế đổ phong kiến, thực dân cùng tàn tích của nó.

Nhiệm vụ cơ bản của các cuộc cách mạng tư sản thế kỉ VXI - XVIII (tiêu biểu Cách mạng Hà Lan, Cách mạng Anh, Cách mạng Pháp) là dân tộc (lật đổ ách thống trị, giành độc lập dân tộc) và dân chủ (lật đổ chế độ phong kiến, mở đường cho CNTB phát triển).

Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, do sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp và sự cạnh tranh gay gắt, các nhà tư bản lớn liên kết lại hình thành các tổ chức độc quyền. Đây là đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa tư bản giai đoạn đế quốc chủ nghĩa: từ tự do cạnh tranh sang độc quyền.

Tiền đề về kinh tế dẫn đến sự bùng nổ và thắng lợi của các cuộc cách mạng tư sản thế kỉ XVII - XVIII là kinh tế tư bản chủ nghĩa ra đời và phát triển trong lòng chế độ phong kiến.

Một trong những đặc điểm của chủ nghĩa tư bản hiện đại là xuất hiện các độc quyền nhà nước.

Sau thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga, nhiệm vụ hàng đầu của Chính quyền Xô viết là đập tan bộ máy nhà nước cũ, xây dựng nhà nước mới của những người lao động.

Chủ nghĩa đế quốc là hệ quả trực tiếp của quá trình xâm lược thuộc địa nhằm tìm kiếm thị trường, thu lợi nhuận và đầu tư tư bản ở nước ngoài.

Đoạn trích trên nói đến hành động xâm lược mở rộng thuộc địa của các nước tư bản phương Tây đối với các nước châu Á, châu Phi trong thế kỉ XIX.

Sau Đại hội Xô viết toàn lần thứ hai, trong cuộc chiến đấu chống thù trong, giặc ngoài, các nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa trên đất nước Xô viết đã đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau để giữ vững chính quyền Xô viết.

Những biểu hiện chứng minh chủ nghĩa tư bản thắng lợi trên phạm vi thế giới bao gồm:

- Đầu thế kỉ XIX, hàng loạt quốc gia tư sản ra đời ở khu vực Mĩ Latinh.

- Năm 1830, chế độ phong kiến bị lật đổ ở Pháp rồi cách mạng tư sản lan nhanh ra ở nhiều nước.

- Năm 1848 – 1849, cách mạng tư sản ở nhiều nước châu Âu góp phần củng cố sự thắng lợi của nhiều nước châu Âu và làm rung chuyển chế độ phong kiến ở châu Âu.

- Sự thắng lợi của các cuộc cách mạng tư sản thế kỉ XIX:

+ Năm 1859 – 1870, hoàn thành thống nhất I-ta-li-a.

+ Từ 1864 – 1871: cuộc đấu tranh thống nhất Đức.

+ Năm 1861: cải cách nông nô ở Nga.

=> Tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển ở những nước này.

- Các nước tư bản phương Tây đã đẩy mạnh xâm lược thuộc địa. Hầu hết các nước châu Á, châu Phi lần lượt trở thành thuộc địa hoặc phụ thuộc vào các nước tư bản phương Tây.

=> Sự thắng lợi của các cuộc cách mạng tư sản thế kỉ XIX là một trong những biểu hiện quan trọng minh chứng chủ nghĩa tư bản thắng lợi trên phạm vi toàn thế giới.

Cuối thế kỉ XIX - đầu XX, chủ nghĩa tư bản phát triển đến giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Các tổ chức độc quyền ra đời, liên minh các nhà tư bản lớn nhằm tập trung sản xuất, phân chia thị trường, khống chế giá cả để thu lợi nhuận độc quyền cao.

Cuối thế kỉ XIX, cách mạng công nghiệp làm lực lượng sản xuất phát triển mạnh → các xí nghiệp nhỏ không thể cạnh tranh, dẫn đến sự tập trung sản xuất và tư bản vào tay một số ít xí nghiệp, nhà tư bản lớn.

Đây chính là nguyên nhân trực tiếp và quan trọng nhất dẫn tới sự hình thành các tổ chức độc quyền.

Tư tưởng chủ đạo của Lê – nin trong việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết là sự bình đẳng về mọi mặt, quyền dân tộc tự quyết và xây dựng một cộng đồng anh em giữa các dân tộc => Vì vậy, xây dựng nền chuyên chính vô sản bằng biện pháp bạo lực cách mạng không phải tư tư tưởng chỉ đạo của Lê - nin trong việc thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Các thách thức của CNTB hiện đại gồm:

- Khủng hoảng kinh tế - tài chính xảy ra định kỳ.

- Chênh lệch giàu nghèo ngày càng sâu sắc.

- Tệ nạn xã hội, phân biệt chủng tộc, mâu thuẫn xã hội gay gắt.

=> Tốc độ phát triển kinh tế toàn cầu không phải là thách thức, mà là xu thế khách quan, thậm chí tạo cơ hội cho các nước tư bản phát triển mở rộng thị trường.

- Tuyên ngôn Độc lập (1776, Mỹ) khẳng định quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc.

- Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền (1789, Pháp) khẳng định quyền bình đẳng, tự do, dân chủ của con người.

=> Điểm tiến bộ của Tuyên ngôn Độc lập (1776) ở nước Mỹ và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền (1789) ở nước Pháp là lần đầu tiên đề cao quyền công dân và quyền con người, trở thành giá trị phổ quát nhân loại.

Chủ nghĩa tư bản từ giai đoạn tự do cạnh tranh (thế kỉ XIX) đã chuyển sang giai đoạn độc quyền (cuối XIX - đầu XX) do lực lượng sản xuất phát triển mạnh, kỹ thuật - công nghệ tiến bộ => tư bản tập trung, tích tụ => xuất hiện các công ty độc quyền (các-ten, xanh-đi-ca, tơ-rớt).

- Cách mạng tư sản Anh (1642 - 1688): phương thức sản xuất TBCN phát triển, giai cấp tư sản và quý tộc mới mâu thuẫn với chế độ phong kiến quân chủ chuyên chế.

- Chiến tranh giành độc lập ở 13 thuộc địa Anh (1775 - 1783): kinh tế TBCN phát triển mạnh nhưng bị chính quốc (Anh) kìm hãm bằng thuế khóa, độc quyền thương mại gây nên mâu thuẫn gay gắt.

=> Tiền đề của các cuộc cách mạng tư sản Anh, chiến tranh giành độc lập ở 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ có điểm giống nhau là phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển trong lòng chế độ phong kiến.

Cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng là một trong ba tiền đề quan trọng đưa đến bùng nổ cách mạng tư sản Pháp vào thế kỉ XVIII. Những tư tưởng tiến bộ này phê phán những quan điểm lỗi thời, giáo lý lạc hậu của chế độ phong kiến, mở đường cho xã hội phát triển. Triết học ánh sáng dọn đường cho cách mạng bùng nổ, định hướng cho một xã hội mới tương lai.

Hiến pháp Liên Xô năm 1924 ghi nhận việc hợp tác trên cơ sở tự nguyện của các nước Cộng hòa Xô viết thành một nhà nước Liên bang, phân định các quyền của Liên bang và của các nước Cộng hòa, quy định cơ cấu tổ chức cơ quan Nhà nước tối cao Liên bang và các nước Cộng hòa. Vì vậy, nội dung khẳng định quyền lực tối cao của chính quyền Xô viết không nằm trong Hiến pháp Liên Xô năm 1924.

a) Đúng, tư liệu khẳng định “nhà vua luôn có quyền hành chuyên chế và vô hạn; quyết định mọi công việc đối nội và đối ngoại của quốc gia”. Điều này cho thấy quyền lực tập trung tuyệt đối vào tay vua, không có sự phân quyền.

b) Sai, tư liệu nêu “triều vua Lu-i XVI là một sự chuyên chế cao độ”. Điều đó chứng tỏ quyền lực của nhà vua không hề suy yếu, mà trái lại còn đạt đến đỉnh điểm chuyên chế. Chỉ sau khi phong trào cách mạng bùng nổ, quyền lực của vua mới bị lung lay.

c) Đúng, việc ban hành “mật lệnh có ấn vua” để bắt bớ, tù đày hàng trăm người cho thấy chế độ phong kiến chuyên chế đã sử dụng bạo lực để duy trì quyền lực, đồng thời đàn áp những ai có ý kiến chống đối, phản kháng.

d) Đúng, tư liệu phản ánh tình trạng nhà vua nắm quyền lực vô hạn và đàn áp nhân dân. Điều này gây bất mãn sâu sắc trong xã hội, đặc biệt là tầng lớp tư sản và nhân dân lao động. Chính sự chuyên chế hà khắc của Lu-i XVI đã trở thành “giọt nước tràn ly” thúc đẩy quần chúng đứng lên làm cách mạng, lật đổ chế độ phong kiến.

a) Đúng, tư liệu ghi rõ: “Năm 2020, 75% thành phố của Trung Quốc với dân số 500 nghìn người trở lên có đường sắt cao tốc”. Đây là dẫn chứng trực tiếp.

b) Sai, tư liệu chỉ ra Tây Ban Nha có mạng lưới đường sắt tốc độ cao lớn nhất châu Âu, đứng thứ 2 toàn cầu, nghĩa là Trung Quốc mới là số 1 thế giới, không phải Tây Ban Nha.

c) Đúng, tư liệu nêu rõ: “Đến cuối năm 2021, tổng chiều dài đường sắt của Trung Quốc đã lên đến 150 nghìn km, bao gồm 40 nghìn km đường sắt cao tốc.”

d) Đúng, việc Trung Quốc chiếm hơn 2/3 tổng chiều dài đường sắt cao tốc toàn thế giới khẳng định vị trí số 1, vượt xa Tây Ban Nha, Anh, Mỹ. Đây là minh chứng trực tiếp cho nhận định “Trung Quốc trở thành cường quốc đường sắt cao tốc”.

a) Đúng, tư liệu ghi rõ: “Cách mạng tư sản Anh đã lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến”. Đây là thành quả đặc trưng của Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII.

b) Sai, tư liệu cho biết: cuộc chiến này “lật đổ sự thống trị của thực dân Anh, giành được độc lập dân tộc”, chứ không trực tiếp đánh đổ chế độ phong kiến trong nước.

c) Đúng, tư liệu nhấn mạnh: “Cách mạng tư sản Pháp đã lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, thiết lập chế độ cộng hòa”. Đây là sự kiện năm 1789, mở ra thời kì mới cho lịch sử Pháp và châu Âu.

d) Sai, tư liệu khẳng định “Do điều kiện lịch sử ở mỗi nước khác nhau nên thắng lợi của các cuộc cách mạng tư sản cũng khác nhau”. Ví dụ: Anh thiết lập quân chủ lập hiến, Mỹ giành độc lập dân tộc, Pháp thiết lập cộng hòa. Vì vậy, kết quả không giống nhau.

a) Đúng, tư liệu ghi rõ: “các nước Trung Quốc, Việt Nam, Lào,... từng bước tiến hành cải cách, mở cửa, đổi mới… đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế, chính trị, xã hội và các lĩnh vực khác.”

b) Đúng, tư liệu khẳng định: “Những thành tựu... là cơ sở vững chắc để chứng minh chủ nghĩa xã hội có sức sống, có triển vọng thực sự trên thế giới.”

c) Sai, tư liệu khẳng định: thành tựu đổi mới, cải cách là “cơ sở vững chắc… đồng thời khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội là phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển của thời đại”.

d) Sai, điều kiện kinh tế - xã hội, lịch sử, truyền thống dân tộc ở mỗi quốc gia là khác nhau vậy nên con đường đi lên CNXH ở mỗi quốc gia phải phù hợp với đặc điểm, điều kiện lịch sử cụ thể của quốc gia đó.