Ôn tập giữa HK1 - Môn Địa lí 10 - Trạm số 1

Bản đồ số là một tập hợp có tổ chức, lưu trữ các dữ liệu bản đồ trên thiết bị có khả năng đọc như máy tính, điện thoại thông minh và được thể hiện dưới dạng hình ảnh bản đồ.

Bản đồ số rất thuận lợi trong sử dụng, lưu trữ và chỉnh sửa, vì vậy ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong đời sống.

=> Không được ứng dụng rộng rãi trong đời sống là phát biểu không đúng khi nói về bản đồ số.

- Phương pháp bản đồ - biểu đồ thể hiện giá trị tổng cộng của một hiện tượng địa lí theo từng lãnh thổ (đối tượng địa lí) bằng cách đặt các biểu đồ vào không gian phân bố của đối tượng địa lí đó trên bản đồ.

- Ví dụ: giá trị xuất nhập khẩu của các quốc gia, số dân của một tỉnh, sản lượng lúa của các tỉnh trong một quốc gia, diện tích và sản lượng cây trồng, cơ cấu sử dụng đất theo lãnh thổ,…

=> Giá trị xuất khẩu và nhập khẩu của các tỉnh Việt Nam trong cùng một thời gian, thường được thể hiện bằng phương pháp bản đồ - biểu đồ.

Vách biển là dạng địa hình do sóng biển tạo nên.

Các mảng kiến tạo dịch chuyển theo 2 hình thức là tách giãn và xô húc. Tại ranh giới tiếp xúc giữa các mảng thường xảy ra các hiện tượng động đất, núi lửa

=> Phân bố vành đai núi lửa, động đất và ranh giới mảng kiến tạo gần trùng nhau.

Khí quyển là lớp không khí bao quanh Trái Đất, thường xuyên chịu ảnh hưởng của vũ trụ, trước hết là Mặt Trời.

A, B, D sai vì về cấu trúc, khí quyển được chia thành năm tầng có đặc điểm khác nhau: tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng giữa, tầng nhiệt và tầng ngoài cùng.

Nguồn năng lượng sinh ra nội lực chủ yếu là nguồn năng lượng ở trong lòng Trái Đất như năng lượng của sự phân hủy các chất phóng xạ, sự dịch chuyển của các dòng vật chất theo quy luật của trọng lực, năng lượng của các phản ứng hóa học,…

Trái Đất gồm 3 lớp lần lượt từ ngoài vào là: Vỏ Trái Đất, Manti, Nhân.

Dãy núi Himalaya được hình thành do mảng Ấn Độ - Ôxtrây lia xô vào mảng Á – Âu.

Thạch quyển là lớp vỏ Trái Đất và phần trên cùng của lớp manti đến độ sâu khoảng 100km, tạo thành lớp vỏ cứng ở ngoài cùng của Trái Đất.

Mùa xuân ở Nam bán cầu là mùa thu của Bắc bán cầu. Mùa thu của Bắc Bán cầu là 23/9 – 22/12

Mùa xuân ở Nam bán cầu là khoảng thời gian từ 23/9 – 22/12.

Nếu đi từ phải tây sang phải đông, khi đi qua kinh tuyến 180° người ta phải lùi lại 1 ngày lịch.

Phương pháp kí hiệu có khả năng thể hiện về mặt chất lượng, số lượng, cấu trúc, sự phát triển và phân bố của đối tượng thông qua hình dạng, màu sắc, kích thước,… của kí hiệu.

=> Phương pháp kí hiệu thể hiện được quy mô của đối tượng địa lí trên bản đồ.

Nguyên nhân chủ yếu làm cho nhiệt độ không khí thay đổi theo vĩ độ là nhiệt lượng của bức xạ mặt trời. (Bề mặt đất hập thụ nhiệt lượng bức xạ mặt trời, phản hồi vào không gian là nguyên nhân chủ yếu tạo nên nhiệt độ không khí ở tầng đối lưu. Nhiệt lượng bức xạ mặt trời đến bề mặt Trái Đất thay đổi theo góc chiếu của tia bức xạ mặt trời từ xích đạo về cực nên nhiệt độ không khí thay đổi theo vĩ độ).

Hướng thổi thường xuyên của gió Mậu dịch ở hai bán cầu là đông bắc ở bán cầu Bắc và đông nam ở bán cầu Nam.

C, D sai vì gió ở hai bán cầu có hướng ngược nhau.

Trong khoảng thời gian từ 21 - 3 đến 23 - 9 ở bán cầu Bắc có ngày dài hơn đêm do bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, điều này làm cho bán cầu Bắc nhận được lượng nhiệt từ ánh sáng Mặt Trời nhiều hơn và kéo dài hơn.

Nguyên nhân dẫn đến khu áp cao thường có mưa rất ít hoặc không mưa là không khí ẩm không bốc lên được, lại có gió thổi đi.

- Không khí không bốc lên được: Khu áp cao là nơi không khí từ trên cao giáng xuống mặt đất. Khi không khí giáng xuống, nó bị nén và nóng lên, làm giảm khả năng ngưng tụ hơi nước. Do đó, các luồng khí ẩm không thể bốc lên cao để hình thành mây và gây mưa.

- Có gió thổi đi: Tại khu vực áp cao, không khí có xu hướng di chuyển từ trung tâm ra các vùng xung quanh (tạo thành gió). Các luồng gió này thổi đi mang theo hơi ẩm, làm cho không khí ở khu vực trung tâm áp cao càng trở nên khô hơn.

Ở vùng ôn đới bán cầu Bắc, bờ tây lục địa có mưa nhiều quanh năm chủ yếu là do vị trí gần đại dương, hoạt động của gió, frông, dòng biển.

- Vị trí gần đại dương: Bờ tây lục địa gần các đại dương lớn, nguồn cung cấp hơi ẩm chính cho không khí.

- Hoạt động của gió: Khu vực này nằm trong vùng hoạt động của gió Tây ôn đới thổi theo hướng tây nam từ biển vào đất liền quanh năm. Loại gió này mang theo một lượng hơi ẩm lớn từ đại dương, gây mưa cho vùng bờ tây.

- Hoạt động của frông: Frông là mặt tiếp xúc giữa hai khối khí có đặc tính khác nhau. Tại vùng ôn đới, sự gặp gỡ của frông cực (khối khí lạnh) và frông ôn đới (khối khí nóng) thường xuyên xảy ra, tạo ra các nhiễu động khí quyển, gây ra mưa trên diện rộng.

- Hoạt động của dòng biển: Các dòng biển nóng chảy dọc bờ tây lục địa (như dòng biển nóng Bắc Đại Tây Dương) làm tăng nhiệt độ và độ ẩm của không khí, tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành mưa.

Nguyên nhân làm cho phong hoá vật lí xảy ra mạnh ở hoang mạc và bán hoang mạc là biên độ nhiệt độ ngày đêm lớn.

Hoang mạc và bán hoang mạc có đặc điểm khí hậu:

- Ban ngày: Nhiệt độ tăng rất cao, làm cho lớp vỏ ngoài của đá giãn nở.

- Ban đêm: Nhiệt độ giảm xuống rất thấp, làm cho lớp vỏ ngoài của đá co lại.

Sự co đi nở lại liên tục và mạnh mẽ này của đá do chênh lệch nhiệt độ lớn giữa ngày và đêm sẽ tạo ra các vết nứt, làm đá vỡ vụn thành các mảnh nhỏ hơn. Đây chính là biểu hiện điển hình của phong hóa lí học.

a) Đúng. Áp thấp là khu vực có không khí nóng ẩm bốc lên cao, ngưng tụ và tạo thành mây, gây mưa. Dòng biển nóng làm tăng nhiệt độ và độ ẩm của không khí trên mặt biển, khi luồng không khí này di chuyển vào đất liền sẽ gây mưa lớn.

b) Sai. Gió mùa thường mang theo hơi ẩm từ biển vào đất liền, gây mưa nhiều (ví dụ gió mùa mùa hạ ở châu Á). Các khu vực nằm ven biển cũng thường có lượng mưa lớn hơn so với sâu trong lục địa do gần nguồn cung cấp hơi ẩm.

c) Đúng. Khi không khí ẩm bị các dãy núi chặn lại, nó sẽ bốc lên cao, ngưng tụ và gây mưa ở sườn đón gió. Sau khi vượt qua đỉnh núi, không khí trở nên khô hơn, khiến sườn khuất gió có lượng mưa ít hơn nhiều.

d) Đúng. Đây là một đặc điểm của sự phân bố lượng mưa trên Trái Đất. Càng vào sâu trong lục địa, không khí càng mất đi hơi ẩm do đã gây mưa ở các vùng ven biển, dẫn đến lượng mưa giảm dần.

a) Đúng. Sự chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất từ Tây sang Đông là nguyên nhân chính tạo ra hiện tượng ngày và đêm, dẫn đến sự khác biệt về giờ ở các kinh tuyến khác nhau.

b) Sai. Đoạn thông tin đã nêu rõ có 24 khu vực giờ trên Trái Đất, mỗi khu vực có một múi giờ riêng biệt. Do Trái Đất tự quay quanh trục nên các khu vực ở các kinh độ khác nhau sẽ có giờ khác nhau.

c) Đúng. Việt Nam nằm ở kinh tuyến 105∘Đ, thuộc múi giờ số 7 (vì 105 : 15 = 7).

d) Sai. Để thống nhất việc tính toán giờ trên toàn thế giới, người ta đã quy ước các múi giờ khác nhau. Mặc dù một số quốc gia rộng lớn có nhiều múi giờ, nhưng các quốc gia thường sử dụng giờ chung cho cả nước hoặc một phần lớn lãnh thổ.

a) Đúng. Hang động thường hình thành ở những khu vực có đá vôi (đá cacbonat) do quá trình hòa tan của nước, (đá vôi dễ bị nước ăn mòn).

b) Đúng. Hang Sơn Đoòng là sản phẩm của nước ăn mòn đá vôi (ngoại lực).

c) Đúng. Hang động là biểu hiện của địa hình vùng khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, đặc biệt là các dạng địa hình carxtơ hình thành do quá trình phong hóa mạnh mẽ diễn ra trên các khu vực đá vôi. Khí hậu nóng ẩm làm cho quá trình phong hóa diễn ra mạnh, tạo điều kiện hình thành các hang động ở các vùng núi đá vôi.

d) Sai. Phong hoá hóa học là quá trình chủ đạo tạo ra hang động.

a) Sai. Nhiệt độ trung bình năm khác nhau ở các vĩ độ là do Trái Đất có dạng hình cầu nên góc chiếu của tia sáng mặt trời đến các vĩ độ khác nhau.

b) Sai. Ở tầng đối lưu, nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao, trung bình nhiệt độ giảm 0,6°C khi lên cao 100 m.

c) Đúng. Do đất hấp thụ và tỏa nhiệt nhanh còn nước hấp thụ và tỏa nhiệt chậm.

d) Đúng. Nhiệt độ không khí có sự thay đổi giữa bờ tây và bờ đông của lục địa do ảnh hưởng của các dòng biển.