“- Mình đi, có nhớ những ngày Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù? Mình về, có nhớ chiến

Câu hỏi số 540616:

Vận dụng cao

“- Mình đi, có nhớ những ngày

Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù?

Mình về, có nhớ chiến khu

Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?

Mình về, rừng núi nhớ ai

Trám bùi để rụng, măng mai để già.

Mình đi, có nhớ những nhà

Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son

Mình về, còn nhớ núi non

Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh

Mình đi, mình có nhớ mình

Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?”

(Trích Việt Bắc, Tố Hữu, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2020, tr.110)

Cảm nhận của anh/chị về đoạn thơ trên. Từ đó, nhận xét về tính dân tộc trong thơ Tố Hữu.

Quảng cáo

Xem lời giải

Câu hỏi:540616

Phương pháp giải

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Giải chi tiết

Yêu cầu hình thức:

- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

Yêu cầu nội dung:

I. Giới thiệu chung.

* Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

- Tố Hữu là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng với phong cách trữ tình chính trị, đậm đà tính dân tộc.

- Việt Bắc được viết vào tháng 10/1954 nhân một sự kiện có tính lịch sử, các cơ quan trung ương Đảng rời chiến khu Việt Bắc trở về Hà Nội sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp. Bài thơ là một bản hùng ca kháng chiến vừa là khúc tình ca cách mạng.

- Đoạn thơ nằm ở khúc mở đầu, diễn tả nỗi lòng người ở lại – đồng bào các dân tộc Việt Bắc, là lời nhắc nhớ kỉ niệm những tháng ngày tiền khởi nghĩa, khẳng định tấm lòng gắn bó sâu nặng thủy chung, ân tình cách mạng, ân nghĩa cội nguồn. Nội dung trữ tình ấy được biểu hiện bằng một hình thức nghệ thuật giàu tính dân tộc từ thể thơ, ngôn ngữ, hình ảnh, giọng điệu…

* Khái quát vấn đề nghị luận: Cảm nhận đoạn trích. Từ đó nhận xét tính dân tộc trong thơ Tố Hữu.

II. Phân tích.

1. Cảm nhận đoạn thơ:

* Những câu lục – câu hỏi: “mình đi/mình về, có nhớ/còn nhớ” để:

- Khơi gợi nỗi nhớ của người ra đi: “những ngày, chiến khu, những nhà, núi non”.

- Tự trải lòng về một miền kí ức không quên.

- Cảnh báo, nhắc nhở bởi thói thường lúc đủ đầy dễ dàng quên đi nghĩa cũ tình xưa.

-> Chú ý câu hỏi “Mình đi mình có nhớ mình”: “ta” đã chuyển thành “mình”.

* Những câu bát đã gợi nhắc những kỉ niệm cụ thể:

- Những khắc nghiệt đặc trưng của núi rừng Tây Bắc.

+ Mưa nguồn suối lũ.

+ Mây – mù.

- Con người Việt Bắc: Nghệ thuật đối

+ Miếng cơm chấm muối >< Mối thù/ nặng vai chi tiết thực trừu tượng.

-> Hữu hình, cụ thể cuộc sống nghèo khổ, thiếu thốn hình khối, trọng lượng nhận trách nhiệm cứu nước, lòng

yêu nước, tinh thần trách nhiệm.

+ Hắt hiu lau xám >< Đậm đà lòng son không gian sống hoang vu, hiu hắt.

- Dấu mốc thời gian buổi ban đầu: Khởi nghĩa Bắc Sơn – 1940, Việt Minh ra đời – 1941.

- Địa danh thân thuộc: -> Người ở lại thể hiện tình cảm dành cho người ra đi.

+ Rừng núi nhớ ai -> Biện pháp nhân hóa Việt Bắc cán bộ kháng chiến.

-> Lối nói tế nhị, duyên dáng.

+ Diễn tả nỗi nhớ: Trám bùi để rụng, măng mai để già.

-> Cả rừng núi trống vắng - lòng người trống trải hụt hẫng.

2. Tính dân tộc trong thơ Tố Hữu:

* Tính dân tộc của văn học: thể hiện sự gắn bó giữa tác phẩm văn học với văn hóa và tinh thần của dân tộc.

+ Sự biểu hiện tập trung của truyền thống văn hóa, phong tục tập quán, tâm lí và ngôn ngữ vào nội dung và hình thức của tác phẩm làm nên tính dân tộc của văn học.

+ Tính dân tộc thể hiện ở cảnh sắc thiên nhiên, nhịp điệu đời sống, cái nhìn và tính cách dân tộc; đặc biệt là ở các hình thức thể loại và phương tiện ngôn từ mà dân tộc ấy ra chuộng. Tính dân tộc đã trở thành một trong những đặc điểm phong cách nghệ thuật của thơ Tố Hữu.

- Tính dân tộc trong đoạn trích Việt Bắc được thể hiện trên cả 2 phương diện nội dung và nghệ thuật biểu hiện

* Tính dân tộc trong thơ Tố Hữu:

- Thể thơ: Việt Bắc đã kế thừa xuất sắc truyền thống thơ ca dân tộc, đặc biệt là thơ ca dân gian và thơ ca cổ điển khi sử dụng đặc biệt nhuần nhuyễn thể thơ lục bát thuần túy dân tộc. Thể thơ này vốn có truyền thống trong ca dao, dân ca của người Việt và được phát triển tới đỉnh cao nghệ thuật trong Truyện Kiều của Nguyễn Du. Âm điệu của lời thơ lục bát vốn ngọt ngào tha thiết, thân thuộc gần gũi dễ thấm sâu vào tâm hồn người Việt, lại được Tố Hữu sử dụng nhiều phép tiểu đối, nhất là ở các dòng thơ 8 chữ như “Bát cơm sẻ nữa, chăn sai đắp cùng”, “Rừng che bộ đội, rừng vây quân thù”..., tạo nên một vẻ đẹp cân đối hài hoà, nhịp nhàng uyển chuyển, vừa giản dị, mộc mạc mang âm điệu của dân ca, vừa có vẻ đẹp cổ điển bác học giống lời thơ của Nguyễn Du trong Truyện Kiều.

- Kết cấu đối đáp: Việt Bắc cũng kế thừa và sử dụng nhuần nhuyễn hình thức đối đáp dân gian, một hình thức rất phổ biến và đặc trưng cho đời sống văn hoá tinh thần của dân tộc Việt Nam. Hình thức đối đáp dân gian giúp cho mọi câu hỏi, mọi niềm băn khoăn đều được giải đáp cặn kẽ, và tạo nên một cuộc biệt li được nhìn từ cả hai phía, nỗi lòng của cả kẻ ở lẫn người đi đều sâu nặng thắm thiết như nhau. Cái hay của Việt Bắc chính là ở chỗ tình cảm đáp lại tình cảm, kỉ niệm đáp lại kỉ niệm.

- Lối xưng hô: Thuận theo kết cấu đối đáp là lối xưng hô “mình ta” vốn rất riêng tư của lứa đôi và rất phổ biến trong ca dao dân ca đã được Tố Hữu tiếp thu, sử dụng một cách sáng tạo để chỉ kẻ ở, người đi trong một cuộc biệt li tập thể, giúp tình cảm trong bài thơ có sự thống nhất hài hòa giữa cái riêng và cái chung, vừa lớn lao cao cả, vừa sâu sắc thấm thía.

- Tố Hữu sử dụng phổ biến và thành công những lối so sánh, các phép chuyển nghĩa và cách diễn đạt trong thơ ca dân gian đã trở nên quen thuộc với tâm hồn người Việt như “Mình về rừng núi nhớ ai”... Nhìn chung, sáng tạo hình ảnh ở bài thơ Việt Bắc thiên về giá trị biểu hiện tình cảm hơn là giá trị tạo hình, thiên về cổ điển hơn là hiện đại thậm chí còn có nhiều hình ảnh trớc lệ tượng trưng khá quen thuộc.

- Nhạc điệu: Chiều sâu của tính dân tộc trong thơ Tố Hữu nói chung, bài thơ Việt Bắc nói Tiếng là ở nhạc điệu. Lời thơ Việt Bắc đặc biệt phong phú về vần và những phối âm trầm bỗng nhịp nhàng nên dễ ngấm, dễ thuộc. Nhạc điệu trong bài thơ Việt Bắc còn được tạo nên qua hàng loạt các cấu trúc trùng điệp, các phép liệt kê liên tiếp, các điệp từ "nhớ", các lời hỏi "có nhớ", “còn nhớ”... Đặc biệt trong nhiều đoạn thơ của Việt Bắc có sự láy đi láy lại của cái điệp khúc "Mình đi" - "mình về" nhất là ở đầu các dòng thơ sáu chữ tạo thành phép láy đầu. Trong tiếng Việt các từ "đi", "về" thường chỉ sự vận động trái hướng nhưng đây lại chỉ cùng một hướng về xuôi, tuy vẫn bảo lưu được ý nghĩa trái hướng ban đầu. Sự láy lại của các từ "đi", "về" như thế đã tạo nên cái nhịp hồi hoàn chao qua liệng lại của lời Tu. Cả thế giới Việt Bắc triền miên trong nhịp ru, một nhịp ru lây lan từ miền này sang miền khác, từ kỉ niệm này sang kỉ niệm khác như ôm ấp vỗ về niềm thương nhớ khôn nguôi của con người trong cuộc biệt li.

3. Đánh giá:

Tính dân tộc đậm đà trong sáng tác của Tố Hữu là biểu hiện sâu sắc của tình yêu quê hương đất nước, và qua đó đã bồi đắp tình yêu quê hương đất nước cho các thế hệ bạn đọc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa hôm nay, việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong văn học là một con đường làm cho văn học dân tộc giữ được sức hấp dẫn riêng với thế giới. Đồng thời cũng góp phần làm nên sự phong phú cho văn học nhân loại.

III. Kết luận

- Khái quát lại nhận định.

- Giá trị nội dung, nghệ thuật.

Group 2K8 ôn Thi ĐGNL & ĐGTD Miễn Phí

Câu hỏi trước Câu tiếp theo

>> 2K8 Chú ý! Lộ Trình Sun 2026 - 3IN1 - 1 lộ trình ôn 3 kì thi (Luyện thi 26+ TN THPT, 90+ ĐGNL HN, 900+ ĐGNL HCM, 70+ ĐGTD - Click xem ngay) tại Tuyensinh247.com.Đầy đủ theo 3 đầu sách, Thầy Cô giáo giỏi, luyện thi theo 3 giai đoạn: Nền tảng lớp 12, Luyện thi chuyên sâu, Luyện đề đủ dạng đáp ứng mọi kì thi.