Nhà phê bình Chu Văn Sơn từng chia sẻ: Thơ không chỉ là sự giải tỏa những bức xúc cá nhân.

Câu hỏi số 569888:

Vận dụng cao

Nhà phê bình Chu Văn Sơn từng chia sẻ: Thơ không chỉ là sự giải tỏa những bức xúc cá nhân. Thơ còn là niềm thiết tha với những giá trị nhân văn chân chính.

(Chu Văn Sơn, Đa mang một cõi lòng không yên định, NXB Hội nhà văn, 2021, tr.111)

Tử cảm nhận về bài thơ Nói với con (Y Phương, Ngữ văn 9, Tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, 2021), anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.

Quảng cáo

Xem lời giải

Câu hỏi:569888

Phương pháp giải

phân tích, giải thích, tổng hợp.

Giải chi tiết

1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm Nói với con.

- Giới thiệu vấn đề: Thơ không chỉ là sự giải tỏa những bức xúc cá nhân. Thơ còn là niềm tha thiết với những giá trị nhân văn chân chính.

2. Thân bài

2.1 Giải thích nhận định

- Thơ là sự giải tỏa những bức xúc cá nhân: Thơ ca nói riêng hay tác phẩm văn học nói chung Có thể nói tình cảm của người viết chính là khâu đầu tiên của quá trình xây dựng tác phẩm nghệ thuật. Điều này có căn nguyên sâu xa từ đặc trưng của văn học. Văn học là tiếng nói tâm hồn, tình cảm của cá nhân người nghệ sĩ trước cuộc đời. Nhà thơ chỉ có thể sáng tạo nên tác phẩm khi cảm thấy bức xúc trước cuộc sống con người, cảm thấy tiếng nói thôi thúc mãnh liệt con tim. Điều đó nói lên rằng, tình cảm mãnh liệt - ấy chính là tố chất đặc thù của người nghệ sĩ, là khâu đầu tiên của quá trình sáng tạo nghệ thuật.

- Thơ nói lên những giá trị nhân văn chân chính: thơ hay không chỉ là sự phát tiết của cung bậc cảm xúc, mà đằng sau những cảm xúc ấy còn là những giá trị nhân văn, thấy được vẻ đẹp trong nhân cách, tâm hồn con người.

=> Như vậy, nhận định trên có thể hiểu là: thơ ca xuất phát từ cảm xúc dâng trào của người viết, nhưng đằng sau những cảm xúc ấy còn là những giá trị nhân văn, những bài học về cuộc sống, về con người.

- Nhận định trên đã đề cập đến hai vấn đề cơ bản trong thơ ca, đó là thơ ca vừa phải giàu cảm xúc – đáp ứng yêu cầu thẩm mĩ, vừa phải mang giá trị tư tưởng, nhân văn – đáp ứng yêu cầu về tính giáo dục. Chỉ khi đáp ứng được những yếu tố đó thì mới trở thành tác phẩm thơ ca thực thụ.

2.2 Chứng minh qua cảm nhận bài Nói với con

a. Người cha nói với con về cội nguồn sinh dưỡng

– 4 Câu thơ đầu gợi lên một bức tranh sinh hoạt gia đình đầm ấm, hạnh phúc:

“Chân phải bước tới cha

...tiếng cười

+ Nhịp thơ 2/3, cấu trúc đối xứng và nhiều từ được láy lại gợi nên không khí tươi vui, quấn quýt của một gia đình hạnh phúc

+ Đặc biệt với cách diễn đạt mộc mạc, giản dị, giàu hình ảnh của người miền núi, tác giả khiến ta hình dung tới hình ảnh của một em bé đang lẫm chẫm tập đi, đang bi bô tập nói. Lúc sà vào lòng mẹ, lúc níu lấy tay cha, con lớn dần lên trong tình yêu thương, trong sự nâng đón, mong chở của cha mẹ. Từng bước đi, từng tiếng nói của con được cha mẹ chăm chút, chở che, cha mẹ luôn ở bên con, cảm nhận từng tiếng khóc, nụ cười của con, dõi theo con.

=> Như vậy cội nguồn sinh dưỡng đầu tiên của mỗi con người chính là gia đình. Đó là chiếc nôi đầu tiên nuôi con khôn lớn, dạy dỗ con nên người. Con hãy luôn khắc ghi và cũng nhớ biết ơn gia đình.

– Những câu thơ tiếp theo gợi về cội nguồn rộng lớn hơn đã nuôi dưỡng con. Đó là quê hương.

+ Nói đến quê hương, trước hết là nói đến con người của quê hương, tức là “người đồng mình”.

“Người đồng mình

...những tấm lòng”

+ 3 tiếng người đồng mình vang lên đầy tự hào nhưng cũng thật giản dị, ấm áp. Người đồng mình chỉ những ngưpời vùng mình, miền mình, những người cùng sống chung trên một vùng đất, một miền đất, một quê hương, dân tộc, Tuy nhiên, người đồng mình không chỉ là những con người có sự gắn bó về mặt không gian, địa lí mà còn là sự gắn bó về mặt tình cảm.

+ Cuộc sống lao động cần cù tươi vui của người đồng mình được gợi lên qua những hình ảnh cụ thể mà giàu sức gợi cảm:

. “Đan lờ cài nan hoa”: “Lờ” một dụng cụ đánh bắng cá dưới bàn tay tài hoa của người đồng mình như được cài nan hoa => Yêu lao động

. “Vách nhà ken câu hát”: Vách nhà không chỉ được ken bằng tre, bằng gỗ mà trong một cuộc sống tràn ngập niềm vui, nó như được ken cả câu hát. Hình ảnh giàu hình tượng, kết hợp một thứ cụ thể hữu hình (vách nhà) với một thứ trừu tượng, vô hình (câu hát) => Những ngôi nhà này không chỉ được xây bằng gố nứa, nan tre mà con được xây bởi tình yêu với cuộc sống. Các động từ “đan, cài, ken” vừa diễn tả cụ thể động tác lao động vừa gợi tình cảm gắn bó, quấn quýt, sum vầy. Như vậy, người đồng đồng mình yêu lao động, yêu cái đẹp và cũng biết cách làm đẹp cho cuộc sống

. “Rừng cho hoa”: Hoa biểu tượng cho cái đẹp, thể hiện tình yêu của người đồng mình với thiên nhiên, núi rừng.

Rừng núi quê hương cũng thật thơ mộng, nghĩa tình, rừng không chỉ cho gỗ, cho măng mà còn cho hoa, cho vẻ đẹp, niềm vui. Con đường thì cho nhiều tấm lòng nhân hậu, bao dung. Nghệ thuật nhân hóa cùng với điệp từ cho, khiến ta như thấy được con đường ở đây không chỉ là con đường vào bản, lên nương, đường ra rông, ra suối mà đó cũng chính là con đường đời. Những con đường đã nâng gót những đứa con yêu của làng bản. Như vậy, thiên nhiên đã ban tặng cái đẹp, từng núi quê hương cũng chở che nuôi dưỡng con người.

=> Đến đây ta thấy được cội nguồn sinh dưỡng lớn lao hơn của mỗi con người. Con lớn lên từ cuộc sống lao động của người đồng mình, rừng núi quê hương cũng đã nuôi dưỡng chở che con.

* Khẳng định: Cùng với cội nguồn sinh dưỡng, cha nhắc đến một kỉ niệm đẹp trong cuộc đời con, mong con hãy biết yêu, biết trân trọng gia đình, quê hương, và những kí ức đẹp. Những tình cảm đó sẽ làm nâng bước con trên hành trình dài rộng của cuộc đời.

b. Những điều cha muốn nhắn nhủ cùng con

– Mở đầu đoạn 2 vẫn là cụm từ “Người đồng mình” vang lên đầy tự hào nhưng khác với khổ 1, đi kèm với nó là chữ “thương” thay cho chữ “yêu” vừa thể hiện tình cảm yêu thương tự hào của cha vừa mở ra mọt ý mới: Cuộc sống của người đồng mình còn biết bao gian khó, nhọc nhằn

– Tuy nhiên, từ cuộc sống gian khó, nhọc nhằn đó người đồng mình càng sáng lên bao phẩm chất tốt đẹp “Cao đo...chí lớn”. Hai câu thơ bốn chữ đăng đối như tục ngữ với giọng thơ chắc, khỏe, đặc biệt tác giả đã sử dụng những tình từ cao, xa, vốn để diễn tả khoảng cách không gian để nói về tầm cao của lối sống tâm hồn và ý chí nghị lực phi thường của người đồng mình.

– Động từ “muốn:” với lời thơ như lời dặn “dẫu làm sao” đã thể hiện ước mong tha thiết của cha. Con hãy kế tục xứng đáng những phẩm chất tốt đẹp của người đồng mình. Đó là:

+ Thủy chung với quê hương, dù quê hương nghèo đói:

”Sống trên đá không chê đá gập ghềnh,

Sống trong thung không chê thung nghèo đói”

Hình ảnh “gập ghềnh” đã phần nào khắc họa được sự khó khăn trong cảnh sống của người dân nơi đây. Tuy nhiên, cha vẫn luôn muốn nhắn nhủ với con rằng: dù quê hương có ngòe đói, cực khổ thì con cũng luôn phải nhớ, phải trân trọng nói mình đã sinh ra. Bởi: “Quê hương mỗi người chỉ một/Như là chỉ một mẹ thôi/ Quê hương nếu ai không nhớ/ Sẽ không lớn nổi thành người”. Đến đây, ý thơ không chỉ là lời cha nói với con mà đã được mở rộng như lời gửi trao thế hệ.

+ Luôn giữ cho mình niềm tin và sức sống mãnh liệt:

“Sống như sônn như suối

Lên thác xuống gềnh không lo cực nhọc”

Ở đây, Y Phương đã dùng cách diễn đạt của người miền núi: dùng những hình ảnh cụ thể như sông, đá, suối, ghềnh, thác cùng câu thành ngữ “lên thác xuống nghềnh” để nói về cuộc sống đầy gian nan, vất vả và đồng thời cũng khẳng định nghị lực, tâm hồn phóng khoáng, mạnh mẽ, mát lành như sông như suối của người đồng mình.

+ Luôn giữ ý chí nghị lực:

“Người đồng mình thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con”

Vẫn là cách nói mộc mạc, giàu hình ảnh mà đầy triết lí, Y Phương nói người đồng mình thô sơ da thịt, là nói về sự giản dị, chất phác, hồn nhiên, thật thà của người miền núi, nhưng ẩn đằng sau đó là vẻ đẹp của tâm hồn. Người đồng mình giàu tự trọng, giàu ý chí và niềm tin, giàu khát vọng xây dựng quê hương nên không hề nhỏ bé.

+ Tự lực, tự cường xây dựng quê hương:

“Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Còn quê hương thì làm phong tục”

Đây là một hình ảnh rất thực nói về cuộc sống của những người sống trên đá, họ không chỉ xây dựng quê hương giàu mạnh mà còn xây đắp nên những phong tục, tập quán tốt đẹp cho quê hương.

– Cha truyền cho con niềm tự hòa về vẻ đẹp của quê hương để từ đó, cha nhắc con phải sống xứng danh người đồng mình luôn mang trong tim hành trang là tình yêu và niềm tự hào về quê hương, để tự tin vững bước trên đường đời. Dù cuộc sống còn nhiều khó khăn nhưng con không được bé nhỏ, tầm thường, lời cha dặn con vừa nghiêm khắc vừa chứa chan tình yêu và tràn đầy niềm tin tưởng:

“Con ơi...nghe con”

Điều cha tâm tình với con đã trở thành điều gởi trao thiêng liêng giữa các thế hệ, là lời nhắc nhở con cháu phải biết gắn bó, trân trọng cội nguồn và truyền thống, biết kế tục và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc một cách xứng đáng. Đó là tình cảm là trách nhiệm và cũng là đạo lí làm người.

* Khẳng định: Như vậy, ở khổ thơ kết thúc bài thơ nói với con, tác giả Y Phương không chỉ bộc lộ niềm tự hòa của mình về truyền thống tốt đẹp của quê hương mà còn dặn dò con hãy luôn trân trọng, biết ơn và kế tục những truyền thống đó.

3. Kết luận

* Nội dung:

- Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình.

- Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

* Nghệ thuật:

- Thể thơ tự do làm cho cảm xúc cụ thể, rõ ràng.

- Nhịp điệu lúc nhẹ nhàng bay bổng, khi khúc triết rành rọt, lúc mạnh mẽ âm vang => lời khuyên của cha thấm sâu vào con.

- Ngôn ngữ cụ thể mà giàu khái quát, bao hàm nhiều ý nghĩa, hình ảnh thơ độc đáo.

PH/HS 2K10 THAM GIA NHÓM ĐỂ CẬP NHẬT ĐIỂM THI, ĐIỂM CHUẨN MIỄN PHÍ!

Câu hỏi trước Câu tiếp theo

>> Học trực tuyến lớp 9 và Lộ trình UP10 trên Tuyensinh247.com Đầy đủ khoá học các bộ sách: Kết nối tri thức với cuộc sống; Chân trời sáng tạo; Cánh diều. Lộ trình học tập 3 giai đoạn: Học nền tảng lớp 9, Ôn thi vào lớp 10, Luyện Đề. Bứt phá điểm lớp 9, thi vào lớp 10 kết quả cao. Hoàn trả học phí nếu học không hiệu quả. PH/HS tham khảo chi tiết khoá học tại: Link