Nhà mẹ Lê [1] Đoàn Thôn là một phố chợ tồi tàn gần ngay một
Nhà mẹ Lê
[1] Đoàn Thôn là một phố chợ tồi tàn gần ngay một huyện lị nhỏ ở trung châu. Hai dãy nhà lụp xụp, mái tranh xuống thấp gần đến thềm, che nửa những cái giại nứa đã mục nát. Gần đấy là những quán chợ xiêu vẹo đứng bao bọc một căn nhà gạch có gác, bưng bít như là cái tổ chim, nhà của một người giàu trong làng làm ra đấy để bán hàng.
[2] Người ở phố chợ là bảy, tám gia đình nghèo khổ không biết quê quán ở đâu, mà người dân trong huyện vẫn gọi một cách khinh bỉ: những kẻ ngụ cư. Họ ở những đâu đến đây kiếm ăn trong mấy năm trời làm đói kém, làm những nghề lặt vặt: người thì kéo xe, người thì đánh dậm, hay làm thuê, ở mướn cho những người giàu có trong làng. Người ta gọi mỗi gia đình bằng tên người mẹ: nhà mẹ Hiền, nhà mẹ Đối, nhà mẹ Lê. Những gia đình này đều giống nhau ở chỗ cùng nghèo nàn như nhau cả.
[3] Nhà mẹ Lê là một gia đình một người mẹ với mười một người con. Bác Lê là một người đàn bà nhà quê chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay răn reo như một quả trám khô. Khi bác mới đến phố, ai ai cũng chú ý đến đám con của bác: mười một đứa, mà đứa nhớn mới có mười bảy tuổi! Đứa bé nhất hãy còn bế trên tay.
Mẹ con bác ta ở một căn nhà cuối phố, cái nhà cũng lụp xụp như những căn nhà khác. Chừng ấy người chen chúc trong một khoảng rộng độ bằng hai chiếc chiếu, có mỗi một chiếc giường nan đã gẫy nát. Mùa rét thì giải ổ rơm đầy nhà, mẹ con cùng nằm ngủ trên đó, trông như một cái ổ chó, chó mẹ và chó con lúc nhúc. Đối với những người nghèo như bác, một chỗ ở như thế cũng tươm tất lắm rồi. Nhưng còn cách kiếm ăn? Bác Lê chật vật, khó khăn suốt ngày cũng không đủ nuôi chừng ấy đứa con. Từ buổi sáng tinh sương, mùa nực cũng như mùa rét, bác ta đã phải trở dậy để đi làm mướn cho những người có ruộng trong làng. Những ngày có người mướn ấy, tuy bác phải làm vất vả, nhưng chắc chắn buổi tối được mấy bát gạo và mấy đồng xu về nuôi lũ con đói đợi ở nhà. Đó là những ngày sung sướng. Nhưng đến mùa rét, khi các ruộng lúa đã gặt rồi, cánh đồng chỉ còn trơ cuống rạ dưới gió bấc lạnh như lưỡi dao sắc khía vào da, bác Lê lo sợ, vì không ai mướn bác làm việc gì nữa. Thế là cả nhà nhịn đói. Mấy đứa nhỏ nhất, con Tý, con Phún, thằng Hy mà con chị nó bế, chúng nó khóc lả đi mà không có cái ăn. Dưới manh áo rách nát, thịt chúng nó thâm tím lại vì rét, như thịt con trâu chết. Bác Lê ôm ấp lấy con trong ổ rơm, để mong lấy cái ấm của mình ấp ủ cho nó….
[4] Cuộc đời của gia đình bác Lê cứ như thế mà lặng lẽ qua, ngày no rồi lại ngày đói. Tuy vậy, cũng có những ngày vui vẻ. Những ngày nắng ấm trong năm, hay những buổi chiều mùa hạ, mẹ con bác Lê cùng nhau ngồi chơi ở trước cửa nhà. Các người hàng xóm cũng làm như thế. Các bà mẹ ngồi rủ rỉ với nhau những câu chuyện kín đáo, các trẻ con nô đùa dưới quán chợ, còn các bà già thì ngồi rũ tóc tìm chấy ngoài bóng nắng. Bác Lê đem thằng Hi, con Phún ra gọt tóc cho chúng nó bằng một cái mảnh chai sắc. Thằng cả ngồi đan lại cái lờ, còn những đứa khác chơi quanh gần đấy. Trong ngày hè nóng nực, con bác Lê đứa nào cũng lở đầu - bác ta bảo là một cái bệnh gia truyền từ đời ông tam đại - nên bác lấy phẩm xanh bôi cho chúng nó. Trông mẹ con bác lại giống mẹ con đàn gà, mà những con gà con người ta bôi xanh lên đầu cho khỏi lẫn. Người phố chợ vẫn thường nói đùa bác Lê về đàn con đông đúc ấy. Bác Đối, kéo xe, người vui tính nhất xóm, không lần nào đi qua nhà bác Lê mà không bảo:
- Bác phải nhớ thỉnh thoảng đếm lại con không quên mất.
Bác Lê bao giờ cũng trả lời một câu:
- Mất bớt đi cho nó đỡ tội!
[5] Nhưng mọi người biết bác Lê quí con lắm. Tuy bác hết sức công bằng, người ta cũng thấy bác yêu thằng Hi hơn cả, nó là con thứ chín, và ốm yếu xanh xao nhất nhà. Bác thường bế nó lên lòng, hôn hít, rồi khoe với hàng xóm: nội cả nhà chỉ có nó là giống thầy cháu như đúc. Rồi bác ôm con ngồi lặng yên một lát, như để nhớ lại chuyện gì đã lâu lắm […]
[6] Một buổi chiều, mà đàn con đã nhịn đói suốt buổi, bác Lê vá lại manh áo rét, gọi đứa cả đến rồi bảo:
- Ở nhà trông các em, tao vào ông Bá xem có xin được ít gạo nào không?
- Ban sáng u đã vào nhà người ta có cho đâu, cậu Phúc lại còn bảo hễ u vào nữa thì cậu ấy thả chó ra cắn.
Bác Lê đáp:
- Nhưng biết làm thế nào! Không có thì lấy gạo đâu ra mà ăn? Thôi tao cứ liều vào lần nữa xem sao. […]
Ở nhà, đàn con bác ngồi nhìn nhau đợi trong ổ rơm. Bác đi đâu không thấy về. Thằng Hy lắng tai nghe tiếng chó cắn trong làng rồi bảo chị nó:
- Hình như u về đấy chị ạ.
[7] Thằng cả đi lại bên cửa bếp nhìn ra ngòai. Bỗng có tiếng chân người rầm rập, đến tiếng gọi, rồi lũ trẻ thấy bác Đối và một người nữa khiêng bác Lê vào trong nhà. Trên bắp chân người mẹ, máu đỏ chảy ròng ròng.
Thằng cả hiểu ngay mẹ nó bị chó ông Bá cắn. Bác đặt người bị thương xuống chiếu rồi ra đi sau khi dặn:
- Bây giờ, bác lấy lá lốt mà dịt cho nó cầm máu. Chó tây cắn thì độc lắm đấy.
Khi bác đi khỏi, lũ trẻ xúm quanh lấy mẹ. Thằng Hy vừa mếu máo vừa hỏi:
- U làm sao thế, u?
Bác Lê nén cái đau, giảng cho con biết:
- Thật cậu Phúc ác quá! Đã không cho thì thôi lại còn thả chó ra đuổi, tao đã chạy mà không kịp, nên nó cắn phải. May gặp bác Đối, chứ không biết bao giờ mới lê được về đến nhà.
Bác ngừng lại nhìn đàn con ốm yếu, rồi thở dài:
- Thế là mẹ con lấy gì ăn cho đỡ đói bây giờ.
Thằng Hy òa lên khóc, con Tý cũng khóc theo. Bác Lê giơ tay ôm chúng nó vào lòng nghĩ thân phận mình, bác cũng ứa nước mắt.
[8] Đêm ấy, bác Lê lên cơn sốt. Những cái rùng mình lạnh lẽo nối nhau lướt trên da bác, manh chiếu rách không đủ đắp ấm thân. Trong lúc mê sảng, bác Lê tưởng nhớ lại cả cuộc đời mình, từ lúc còn bé đến bây giờ, chỉ toàn những ngày khổ sở nhọc nhằn. […]
- Trời ơi! Sao tôi khổ thế này?
Tiếng kêu thất thanh của bác làm lũ trẻ giật mình, chúng nó ngồi dậy đưa mắt sợ hãi nhìn người mẹ. Hai hôm sau, bác Lê lại lên cơn mê sảng rồi chết. Người trong phố chợ gom góp nhau mua cho bác một cỗ ván mọt, rồi đưa giúp bác ra cánh đồng, chôn vùi dưới bãi tha ma nhỏ ở đầu làng.
[9] Khi trở về, qua căn nhà lạnh lẽo âm u, họ thấy mấy đứa con nhỏ con bác Lê ngồi ở vỉa hè. Con Tý đang dỗ cho thằng Hy nín khóc, nói dối rằng mẹ nó đi chợ một lát rồi sẽ về. Nhưng họ biết rằng bác Lê không trở về nữa và họ thấy một cái cảm giác lo sợ đè nén lấy tâm can họ, những người ở lại, những người còn sống mà cái nghèo khổ cứ theo đuổi mãi không biết bao giờ hết.
(Trích Nhà mẹ Lê, Thạch Lam, Tuyển tập Thạch Lam, NXB Văn học, 2015, tr 28-29)
Trả lời cho các câu 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 dưới đây:
Dòng nào nêu đúng ý nghĩa nhan đề Nhà mẹ Lê?
Đáp án đúng là: B
Căn cứ vào nội dung văn bản và nhan đề.
Đáp án cần chọn là: B
Trong văn bản “Người ta gọi mọi gia đình bằng tên người mẹ” chủ yếu là vì mẹ là người lớn nhất và đã sinh ra những đứa trẻ trong gia đình đó.
Đúng hay sai?
Đáp án đúng là: B
Căn cứ vào nội dung văn bản.
Đáp án cần chọn là: B
Hãy hoàn thành câu sau bằng cách kéo thả các cụm từ vào đúng vị trí.
- Tình mẫu tử của mẹ con bác Lê, tình làng nghĩa xóm giữa những người dân nghèo rất đáng .
- Hành động “Ông Bá đã đuổi mắng không cho” và cậu Phúc “Đã không cho thì thôi lại còn thả chó ra đuổi” rất đáng .
- Cái chết của bác Lê và cảnh những đứa trẻ bơ vơ, lạc lõng giữa cuộc đời khiến người đọc vô cùng .
Đáp án đúng là: trân trọng; lên án; xót xa
Căn cứ vào nội dung văn bản.
Đáp án cần chọn là: trân trọng; lên án; xót xa
Đoạn trích đã thể hiện tình cảm gì của nhà văn đối với nhân vật?
Đáp án đúng là: C
Căn cứ vào nội dung văn bản.
Đáp án cần chọn là: C
Dựa vào nội dung văn bản, điền một cụm từ không quá ba tiếng có trong bài đọc vào chỗ trống.
Những người sinh sống ở một nơi không phải quê hương của mình, phải làm những nghề lặt vặt, bấp bênh, sống trong cảnh nghèo đói, túng quẫn được gọi là ______________.
Đáp án đúng là: kẻ ngụ cư
Căn cứ vào nội dung đoạn số [2].
Đáp án cần điền là: kẻ ngụ cư
Nhân vật mẹ Lê trong tác phẩm là một người mẹ như thế nào?
(Chọn 2 đáp án đúng)
Đáp án đúng là: B; C
Căn cứ vào nội dung văn bản.
Đáp án cần chọn là: B; C
Hãy hoàn thành câu sau bằng cách kéo thả các cụm từ vào đúng vị trí.
Đoạn trích tác phẩm Nhà mẹ Lê để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm hồn bạn đọc nhờ những giá trị hiện thực và nhân đạo. Giá trị hiện thực là Thạch Lam đã khắc họa rõ nét cuộc sống hiện thực lúc bấy giờ và khó khăn, nhân đạo ở đây tác giả muốn nói đến con người, yêu thương và giúp đỡ những mảnh đời có hoàn cảnh khó khăn, bất hạnh, tình thương yêu sẽ là sức mạnh để con người khó khăn.
Đáp án đúng là: nghèo đói; lòng yêu thương; vượt qua
Căn cứ vào nội dung văn bản.
Đáp án cần chọn là: nghèo đói; lòng yêu thương; vượt qua
Hoàn thành câu hỏi bằng cách chọn đáp án đúng hoặc sai.
| Đúng | Sai | |
|---|---|---|
| a) Nhà mẹ Lê là dân đã ở vùng Đoàn Thôn từ rất lâu nhưng vẫn không thể chống lại cơn lũ của cái nghèo, cái đói. |
||
| b) Không gian sống của mẹ con nhà bác Lê lụp xụp, chật chội nhưng vô cùng ấm áp. |
||
| c) Mùa rét, mẹ con bác Lê đói hơn vì cần nhiều gạo hơn. |
Đáp án đúng là: S; Đ; S
Căn cứ vào nội dung văn bản.
Đáp án cần chọn là: S; Đ; S
Dựa vào nội dung văn bản, điền một từ ngữ không quá hai tiếng có trong bài đọc vào chỗ trống.
Bác Lê bất chấp tất cả đến xin gạo nhà ông Bá, dù biết cơ hội xin được gạo rất mong manh là bởi vì cả nhà đã _______________ suốt buổi.
Đáp án đúng là: nhịn đói
Căn cứ vào nội dung đoạn số [6].
Đáp án cần điền là: nhịn đói
Nội dung nào dưới đây KHÔNG được phản ánh trong bài đọc trên? (Chọn 2 đáp án đúng)
Đáp án đúng là: C; D
Căn cứ vào nội dung văn bản.
Đáp án cần chọn là: C; D
Quảng cáo
>> 2K8 Chú ý! Lộ Trình Sun 2026 - 3IN1 - 1 lộ trình ôn 3 kì thi (Luyện thi 26+ TN THPT, 90+ ĐGNL HN, 900+ ĐGNL HCM, 70+ ĐGTD - Click xem ngay) tại Tuyensinh247.com.Đầy đủ theo 3 đầu sách, Thầy Cô giáo giỏi, luyện thi theo 3 giai đoạn: Nền tảng lớp 12, Luyện thi chuyên sâu, Luyện đề đủ dạng đáp ứng mọi kì thi.
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Hỗ trợ - Hướng dẫn
-
024.7300.7989
-
1800.6947
(Thời gian hỗ trợ từ 7h đến 22h)
Email: lienhe@tuyensinh247.com












