Tel: 024.7300.7989 - Phone: 1800.6947 (Thời gian hỗ trợ từ 7h đến 22h)

Thi thử toàn quốc cuối HK1 lớp 10, 11, 12 tất cả các môn - Trạm số 1 - Ngày 20-21/12/2025 Xem chi tiết
Giỏ hàng của tôi

Nhà mẹ Lê [1] Đoàn Thôn là một phố chợ tồi tàn gần ngay một

Nhà mẹ Lê

[1] Đoàn Thôn là một phố chợ tồi tàn gần ngay một huyện lị nhỏ ở trung châu. Hai dãy nhà lụp xụp, mái tranh xuống thấp gần đến thềm, che nửa những cái giại nứa đã mục nát. Gần đấy là những quán chợ xiêu vẹo đứng bao bọc một căn nhà gạch có gác, bưng bít như là cái tổ chim, nhà của một người giàu trong làng làm ra đấy để bán hàng.

[2] Người ở phố chợ là bảy, tám gia đình nghèo khổ không biết quê quán ở đâu, mà người dân trong huyện vẫn gọi một cách khinh bỉ: những kẻ ngụ cư. Họ ở những đâu đến đây kiếm ăn trong mấy năm trời làm đói kém, làm những nghề lặt vặt: người thì kéo xe, người thì đánh dậm, hay làm thuê, ở mướn cho những người giàu có trong làng. Người ta gọi mỗi gia đình bằng tên người mẹ: nhà mẹ Hiền, nhà mẹ Đối, nhà mẹ Lê. Những gia đình này đều giống nhau ở chỗ cùng nghèo nàn như nhau cả.

[3] Nhà mẹ Lê là một gia đình một người mẹ với mười một người con. Bác Lê là một người đàn bà nhà quê chắc chắn và thấp bé, da mặt và chân tay răn reo như một quả trám khô. Khi bác mới đến phố, ai ai cũng chú ý đến đám con của bác: mười một đứa, mà đứa nhớn mới có mười bảy tuổi! Đứa bé nhất hãy còn bế trên tay.

Mẹ con bác ta ở một căn nhà cuối phố, cái nhà cũng lụp xụp như những căn nhà khác. Chừng ấy người chen chúc trong một khoảng rộng độ bằng hai chiếc chiếu, có mỗi một chiếc giường nan đã gẫy nát. Mùa rét thì giải ổ rơm đầy nhà, mẹ con cùng nằm ngủ trên đó, trông như một cái ổ chó, chó mẹ và chó con lúc nhúc. Đối với những người nghèo như bác, một chỗ ở như thế cũng tươm tất lắm rồi. Nhưng còn cách kiếm ăn? Bác Lê chật vật, khó khăn suốt ngày cũng không đủ nuôi chừng ấy đứa con. Từ buổi sáng tinh sương, mùa nực cũng như mùa rét, bác ta đã phải trở dậy để đi làm mướn cho những người có ruộng trong làng. Những ngày có người mướn ấy, tuy bác phải làm vất vả, nhưng chắc chắn buổi tối được mấy bát gạo và mấy đồng xu về nuôi lũ con đói đợi ở nhà. Đó là những ngày sung sướng. Nhưng đến mùa rét, khi các ruộng lúa đã gặt rồi, cánh đồng chỉ còn trơ cuống rạ dưới gió bấc lạnh như lưỡi dao sắc khía vào da, bác Lê lo sợ, vì không ai mướn bác làm việc gì nữa. Thế là cả nhà nhịn đói. Mấy đứa nhỏ nhất, con Tý, con Phún, thằng Hy mà con chị nó bế, chúng nó khóc lả đi mà không có cái ăn. Dưới manh áo rách nát, thịt chúng nó thâm tím lại vì rét, như thịt con trâu chết. Bác Lê ôm ấp lấy con trong ổ rơm, để mong lấy cái ấm của mình ấp ủ cho nó….

[4] Cuộc đời của gia đình bác Lê cứ như thế mà lặng lẽ qua, ngày no rồi lại ngày đói. Tuy vậy, cũng có những ngày vui vẻ. Những ngày nắng ấm trong năm, hay những buổi chiều mùa hạ, mẹ con bác Lê cùng nhau ngồi chơi ở trước cửa nhà. Các người hàng xóm cũng làm như thế. Các bà mẹ ngồi rủ rỉ với nhau những câu chuyện kín đáo, các trẻ con nô đùa dưới quán chợ, còn các bà già thì ngồi rũ tóc tìm chấy ngoài bóng nắng. Bác Lê đem thằng Hi, con Phún ra gọt tóc cho chúng nó bằng một cái mảnh chai sắc. Thằng cả ngồi đan lại cái lờ, còn những đứa khác chơi quanh gần đấy. Trong ngày hè nóng nực, con bác Lê đứa nào cũng lở đầu - bác ta bảo là một cái bệnh gia truyền từ đời ông tam đại - nên bác lấy phẩm xanh bôi cho chúng nó. Trông mẹ con bác lại giống mẹ con đàn gà, mà những con gà con người ta bôi xanh lên đầu cho khỏi lẫn. Người phố chợ vẫn thường nói đùa bác Lê về đàn con đông đúc ấy. Bác Đối, kéo xe, người vui tính nhất xóm, không lần nào đi qua nhà bác Lê mà không bảo:

- Bác phải nhớ thỉnh thoảng đếm lại con không quên mất.

Bác Lê bao giờ cũng trả lời một câu:

- Mất bớt đi cho nó đỡ tội!

[5] Nhưng mọi người biết bác Lê quí con lắm. Tuy bác hết sức công bằng, người ta cũng thấy bác yêu thằng Hi hơn cả, nó là con thứ chín, và ốm yếu xanh xao nhất nhà. Bác thường bế nó lên lòng, hôn hít, rồi khoe với hàng xóm: nội cả nhà chỉ có nó là giống thầy cháu như đúc. Rồi bác ôm con ngồi lặng yên một lát, như để nhớ lại chuyện gì đã lâu lắm […]

[6] Một buổi chiều, mà đàn con đã nhịn đói suốt buổi, bác Lê vá lại manh áo rét, gọi đứa cả đến rồi bảo:

- Ở nhà trông các em, tao vào ông Bá xem có xin được ít gạo nào không?

- Ban sáng u đã vào nhà người ta có cho đâu, cậu Phúc lại còn bảo hễ u vào nữa thì cậu ấy thả chó ra cắn.

Bác Lê đáp:

- Nhưng biết làm thế nào! Không có thì lấy gạo đâu ra mà ăn? Thôi tao cứ liều vào lần nữa xem sao. […]

Ở nhà, đàn con bác ngồi nhìn nhau đợi trong ổ rơm. Bác đi đâu không thấy về. Thằng Hy lắng tai nghe tiếng chó cắn trong làng rồi bảo chị nó:

- Hình như u về đấy chị ạ.

[7] Thằng cả đi lại bên cửa bếp nhìn ra ngòai. Bỗng có tiếng chân người rầm rập, đến tiếng gọi, rồi lũ trẻ thấy bác Đối và một người nữa khiêng bác Lê vào trong nhà. Trên bắp chân người mẹ, máu đỏ chảy ròng ròng.

Thằng cả hiểu ngay mẹ nó bị chó ông Bá cắn. Bác đặt người bị thương xuống chiếu rồi ra đi sau khi dặn:

- Bây giờ, bác lấy lá lốt mà dịt cho nó cầm máu. Chó tây cắn thì độc lắm đấy.

Khi bác đi khỏi, lũ trẻ xúm quanh lấy mẹ. Thằng Hy vừa mếu máo vừa hỏi:

- U làm sao thế, u?

Bác Lê nén cái đau, giảng cho con biết:

- Thật cậu Phúc ác quá! Đã không cho thì thôi lại còn thả chó ra đuổi, tao đã chạy mà không kịp, nên nó cắn phải. May gặp bác Đối, chứ không biết bao giờ mới lê được về đến nhà.

Bác ngừng lại nhìn đàn con ốm yếu, rồi thở dài:

- Thế là mẹ con lấy gì ăn cho đỡ đói bây giờ.

Thằng Hy òa lên khóc, con Tý cũng khóc theo. Bác Lê giơ tay ôm chúng nó vào lòng nghĩ thân phận mình, bác cũng ứa nước mắt.

[8] Đêm ấy, bác Lê lên cơn sốt. Những cái rùng mình lạnh lẽo nối nhau lướt trên da bác, manh chiếu rách không đủ đắp ấm thân. Trong lúc mê sảng, bác Lê tưởng nhớ lại cả cuộc đời mình, từ lúc còn bé đến bây giờ, chỉ toàn những ngày khổ sở nhọc nhằn. […]

- Trời ơi! Sao tôi khổ thế này?

Tiếng kêu thất thanh của bác làm lũ trẻ giật mình, chúng nó ngồi dậy đưa mắt sợ hãi nhìn người mẹ. Hai hôm sau, bác Lê lại lên cơn mê sảng rồi chết. Người trong phố chợ gom góp nhau mua cho bác một cỗ ván mọt, rồi đưa giúp bác ra cánh đồng, chôn vùi dưới bãi tha ma nhỏ ở đầu làng.

[9] Khi trở về, qua căn nhà lạnh lẽo âm u, họ thấy mấy đứa con nhỏ con bác Lê ngồi ở vỉa hè. Con Tý đang dỗ cho thằng Hy nín khóc, nói dối rằng mẹ nó đi chợ một lát rồi sẽ về. Nhưng họ biết rằng bác Lê không trở về nữa và họ thấy một cái cảm giác lo sợ đè nén lấy tâm can họ, những người ở lại, những người còn sống mà cái nghèo khổ cứ theo đuổi mãi không biết bao giờ hết.

              (Trích Nhà mẹ Lê, Thạch Lam, Tuyển tập Thạch Lam, NXB Văn học, 2015, tr 28-29)

Trả lời cho các câu 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 dưới đây:

Câu hỏi số 1:
Thông hiểu

Dòng nào nêu đúng ý nghĩa nhan đề Nhà mẹ Lê?

Đáp án đúng là: B

Câu hỏi:753334
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản và nhan đề.

Giải chi tiết

- Từ nội dung văn bản và một số chi tiết trong tác phẩm như “Người ta gọi mỗi gia đình bằng tên người mẹ: nhà mẹ Hiền, nhà mẹ Đối, nhà mẹ Lê. Những gia đình này đều giống nhau ở chỗ cùng nghèo nàn như nhau cả” và “Nhà mẹ Lê là một gia đình một người mẹ với mười một người con” kết hợp với chi tiết “Mẹ con bác ta ở một căn nhà cuối phố, cái nhà cũng lụp xụp như những căn nhà khác”.

- Từ ba chi tiết có thể thấy tên truyện được đặt theo tên gọi của nhân vật chính, đặc biệt là bằng cách mọi người gọi chung gia đình của nhân vật. Đó là một gia đình đông con, chật chội và rất nghèo. Như vậy chỉ có đáp án B đáp ứng được các nội dung trên.

Đáp án cần chọn là: B

Câu hỏi số 2:
Thông hiểu

Trong văn bản “Người ta gọi mọi gia đình bằng tên người mẹ” chủ yếu là vì mẹ là người lớn nhất và đã sinh ra những đứa trẻ trong gia đình đó.

Đúng hay sai?

Đáp án đúng là: B

Câu hỏi:753335
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản.

Giải chi tiết

Trong văn bản “Người ta gọi mọi gia đình bằng tên người mẹ” thực chất lí do quan trọng nhất không phải vì người mẹ đã sinh ra những đứa trẻ mà vì mẹ là người gánh vác cả gia đình, là trụ cột, làm lụng vất vả để lo toan cho gia đình. Vậy nên xét về nguyên nhân chủ yếu thì chưa chính xác.

Đáp án cần chọn là: B

Câu hỏi số 3:
Thông hiểu
trân trọng hâm mộ lên án tố cáo xót xa quặn thắt

Hãy hoàn thành câu sau bằng cách kéo thả các cụm từ vào đúng vị trí.

- Tình mẫu tử của mẹ con bác Lê, tình làng nghĩa xóm giữa những người dân nghèo rất đáng .

- Hành động “Ông Bá đã đuổi mắng không cho” và cậu Phúc “Đã không cho thì thôi lại còn thả chó ra đuổi” rất đáng .

- Cái chết của bác Lê và cảnh những đứa trẻ bơ vơ, lạc lõng giữa cuộc đời khiến người đọc vô cùng .

Đáp án đúng là: trân trọng; lên án; xót xa

Câu hỏi:753336
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản.

Giải chi tiết

Tình mẫu tử và tình làng nghĩa xóm là những tình cảm đẹp trong hoàn cảnh cuộc sống đói khổ, cái chết đuổi cùng giết tận con người như tác phẩm. Vậy nên đây là tình cảm rất đáng trân trọng. Không thể điền từ hâm mộ vì từ này chỉ dùng trong trường hợp chất lượng cuộc sống tốt hơn, sang hơn…

=> [vị trí thả 1]: trân trọng

Hành động thả chó cắn người và đuổi mắng không cho gạo chính là hành động tàn nhẫn, lạnh lùng, độc ác, đây là hành động rất đáng lên án. Không thể điền từ tố cáo vì từ này dùng trong trường hợp tố cáo ai, tố cáo cái gì.

=> [vị trí thả 2]: lên án

Cái chết của bác Lê và tương lai, số phận những đứa trẻ sau này là hoàn cảnh rất đáng thương, đáng buồn, vì vậy cảm xúc thích hợp là xót xa thay vì quặn thắt vì từ quặn thắt thường phải đi kèm với từ phía sau nó là quặn thắt cái gì.

=> [vị trí thả 3]: xót xa

Đáp án cần chọn là: trân trọng; lên án; xót xa

Câu hỏi số 4:
Thông hiểu

Đoạn trích đã thể hiện tình cảm gì của nhà văn đối với nhân vật?

Đáp án đúng là: C

Câu hỏi:753337
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản.

Giải chi tiết

- Đáp án A sai vì dùng từ “tự hào” là không phù hợp với nội dung của tác phẩm.

- Đáp án B sai vì dòng này nói về thái độ của tác giả đối với xã hội đương thời chứ không nói về tình cảm của nhà văn đối với nhân vật chính.

- Đáp án C đúng vì trước cảnh bất hạnh của nhà mẹ Lê, tác giả qua giọng văn, thái độ của các nhân vật xung quanh đã thể hiện được sự xót xa của mình.

- Đáp án D sai vì tác phẩm không có nhắc đến ước mơ đổi đời của nhà mẹ Lê.

Đáp án cần chọn là: C

Câu hỏi số 5:
Thông hiểu

Dựa vào nội dung văn bản, điền một cụm từ không quá ba tiếng có trong bài đọc vào chỗ trống.

Những người sinh sống ở một nơi không phải quê hương của mình, phải làm những nghề lặt vặt, bấp bênh, sống trong cảnh nghèo đói, túng quẫn được gọi là ______________.

 

Đáp án đúng là: kẻ ngụ cư

Câu hỏi:753338
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung đoạn số [2].

Giải chi tiết

Trong đoạn số [2] có thông tin như sau “Người ở phố chợ là bảy, tám gia đình nghèo khổ không biết quê quán ở đâu, mà người dân trong huyện vẫn gọi một cách khinh bỉ: những kẻ ngụ cư. Họ ở những đâu đến đây kiếm ăn trong mấy năm trời làm đói kém, làm những nghề lặt vặt… Những gia đình này đều giống nhau ở chỗ cùng nghèo nàn như nhau cả.”. Thông tin trên đã đề cập tới từ khóa của đề bài và cách hiểu về từ khóa đúng như đề bài giải thích.

Đáp án cần điền là: kẻ ngụ cư

Câu hỏi số 6:
Nhận biết

Nhân vật mẹ Lê trong tác phẩm là một người mẹ như thế nào?

(Chọn 2 đáp án đúng)

Đáp án đúng là: B; C

Câu hỏi:753339
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản.

Giải chi tiết

Bởi vì câu hỏi là “người mẹ như thế nào?” vậy nên chỉ công nhận những đáp án liên quan đến hình ảnh người mẹ, còn những đức tính khác không thuộc vai trò làm mẹ sẽ bị loại trừ như A và D. Chỉ có đáp án B và C là đáp án đúng.

Đáp án cần chọn là: B; C

Câu hỏi số 7:
Thông hiểu
đủ đầy nghèo đói lòng yêu thương vượt qua gục ngã sự nâng niu

Hãy hoàn thành câu sau bằng cách kéo thả các cụm từ vào đúng vị trí.

Đoạn trích tác phẩm Nhà mẹ Lê để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm hồn bạn đọc nhờ những giá trị hiện thực và nhân đạo. Giá trị hiện thực là Thạch Lam đã khắc họa rõ nét cuộc sống hiện thực lúc bấy giờ  và khó khăn, nhân đạo ở đây tác giả muốn nói đến con người, yêu thương và giúp đỡ những mảnh đời có hoàn cảnh khó khăn, bất hạnh, tình thương yêu sẽ là sức mạnh để con người  khó khăn.

Đáp án đúng là: nghèo đói; lòng yêu thương; vượt qua

Câu hỏi:753341
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản.

Giải chi tiết

Về giá trị hiện thực tức là cuộc sống thực tế đang xảy ra được nhà văn phản ánh, đi cùng với từ khó khăn phía sau chỉ có thể điền từ nghèo đói.

=> [vị trí thả 1]: nghèo đói

Nói đến lòng nhân đạo của tác giả chính là nói đến tấm lòng yêu thương con người của nhà văn, đặc biệt phần sau của câu văn được nối tiếp bằng “yêu thương và giúp đỡ” vậy nên vị trí trống thứ hai nên điền lòng yêu thương.

=> [vị trí thả 2]: lòng yêu thương

Theo quan hệ của hai vế, nhờ có lòng yêu thương mà con người có thể ______ khó khăn. Từ đây có thể nhận thấy lòng yêu thương đã trở thành động lực, nhờ đó con người vượt qua khó khăn.

=> [vị trí thả 3]: vượt qua

Đáp án cần chọn là: nghèo đói; lòng yêu thương; vượt qua

Câu hỏi số 8:
Thông hiểu

Hoàn thành câu hỏi bằng cách chọn đáp án đúng hoặc sai.

Đúng Sai
a)

Nhà mẹ Lê là dân đã ở vùng Đoàn Thôn từ rất lâu nhưng vẫn không thể chống lại cơn lũ của cái nghèo, cái đói.

b)

Không gian sống của mẹ con nhà bác Lê lụp xụp, chật chội nhưng vô cùng ấm áp.

c)

Mùa rét, mẹ con bác Lê đói hơn vì cần nhiều gạo hơn.

Đáp án đúng là: S; Đ; S

Câu hỏi:753343
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản.

Giải chi tiết

- Thông tin thứ nhất không chính xác vì bác Lê cũng như nhiều hộ dân khác đều là người dân ngụ cư “Họ ở những đâu đến đây kiếm ăn trong mấy năm trời làm đói kém” chứ không phải người dân đã ở vùng này từ lâu.

- Thông tin thứ hai đúng vì không gian sống của gia đình đã được miêu tả tỉ mỉ “Mẹ con bác ta ở một căn nhà cuối phố, cái nhà cũng lụp xụp như những căn nhà khác. Chừng ấy người chen chúc trong một khoảng rộng độ bằng hai chiếc chiếu, có mỗi một chiếc giường nan đã gẫy nát.”. Tuy nhiên trong không gian ấy có tình yêu thương của mẹ nên vẫn vô cùng ấm áp.

- Thông tin thứ ba sai vì gia đình đói hơn không phải vì cần nhiều gạo hơn mà thực chất là không có gạo vì không có ai thuê bác Lê làm việc “Nhưng đến mùa rét, khi các ruộng lúa đã gặt rồi, cánh đồng chỉ còn trơ cuống rạ dưới gió bấc lạnh như lưỡi dao sắc khía vào da, bác Lê lo sợ, vì không ai mướn bác làm việc gì nữa. Thế là cả nhà nhịn đói.”

Đáp án cần chọn là: S; Đ; S

Câu hỏi số 9:
Thông hiểu

Dựa vào nội dung văn bản, điền một từ ngữ không quá hai tiếng có trong bài đọc vào chỗ trống.

Bác Lê bất chấp tất cả đến xin gạo nhà ông Bá, dù biết cơ hội xin được gạo rất mong manh là bởi vì cả nhà đã _______________ suốt buổi.

Đáp án đúng là: nhịn đói

Câu hỏi:753345
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung đoạn số [6].

Giải chi tiết

- Trong đoạn số [6] có thông tin sau “Một buổi chiều, mà đàn con đã nhịn đói suốt buổi, bác Lê vá lại manh áo rét, gọi đứa cả đến rồi bảo:

- Ở nhà trông các em, tao vào ông Bá xem có xin được ít gạo nào không?”.

- Từ đoạn văn trên có thể thấy lí do khiến người mẹ bất chấp đi xin gạo là vì lũ con đã nhịn đói lâu rồi.

Đáp án cần điền là: nhịn đói

Câu hỏi số 10:
Thông hiểu

Nội dung nào dưới đây KHÔNG được phản ánh trong bài đọc trên? (Chọn 2 đáp án đúng)

Đáp án đúng là: C; D

Câu hỏi:753346
Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản.

Giải chi tiết

- Đáp án A đúng vì khi bác Lê bị con chó cắn, gia đình bác đã nhận được sự giúp đỡ của hàng xóm láng giềng, kể cả cái chết của bác Lê cũng là một tay họ lo liệu giúp.

- Đáp án B đúng vì tác phẩm xoay quanh cảnh nghèo của mẹ con nhà bác Lê nhưng dù nghèo người mẹ cũng vẫn luôn yêu thương con và không bỏ bất kì đứa con nào.

- Đáp án C sai vì tác phẩm không mở rộng ra tình yêu quê hương đất nước.

- Đáp án D sai tác phẩm có nhắc đến việc gia đình địa chủ thả chó cắn bác Lê, điều này cho thấy sự tàn nhẫn của giai cấp địa chủ chứ văn bản không đề cập đến sự bóc lột của giai cấp địa chủ với giai cấp nông dân.

Đáp án cần chọn là: C; D

Quảng cáo

Group 2K8 ôn Thi ĐGNL & ĐGTD Miễn Phí

>>  2K8 Chú ý! Lộ Trình Sun 2026 - 3IN1 - 1 lộ trình ôn 3 kì thi (Luyện thi 26+ TN THPT, 90+ ĐGNL HN, 900+ ĐGNL HCM, 70+ ĐGTD - Click xem ngay) tại Tuyensinh247.com.Đầy đủ theo 3 đầu sách, Thầy Cô giáo giỏi, luyện thi theo 3 giai đoạn: Nền tảng lớp 12, Luyện thi chuyên sâu, Luyện đề đủ dạng đáp ứng mọi kì thi.

Hỗ trợ - Hướng dẫn

  • 024.7300.7989
  • 1800.6947 free

(Thời gian hỗ trợ từ 7h đến 22h)
Email: lienhe@tuyensinh247.com