Chủ đề: ĐẤT NƯỚC Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một. Sông có thể cạn, núi

Chủ đề: ĐẤT NƯỚC

Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý ấy không bao giờ thay đổi.

(Chủ tịch Hồ Chí Minh)

I. Đọc hiểu văn bản văn học và viết đoạn văn nghị luận văn học (5,0 điểm)

HAI ĐẦU ĐẤT NƯỚC

Mùa thu Hà Nội như cô gái Liêu Trai, đẹp lộng lẫy kiêu kì, ám ảnh một đời. Có lần tôi bắt đầu lữ hành, phải mặc áo len, nhưng qua nửa đường dài, phải dùng cánh tay làm mắc áo. Ngoài cửa toa tàu, dưới mây trắng máy bay, đâu là Huế có Trường Tiền cầu cong, đâu là Hải Vân lượn khúc, mà khi đặt chân lên Sài Gòn, đón mình như nhiệt huyết. Người bạn đi tiễn chân nơi Thăng Long, chắc về nhà nghe đêm vang tiếng rao ngô rang lúa rang hạt dẻ,... còn mình đây nghe mùi khói dầu hôi dầu cặn nhức đầu, nhận ra nơi vừa đến khác hẳn chốn vừa đi. [...]

Hà Nội có phố Trần Hưng Đạo dài hơn hai ngàn một trăm mét với bóng sấu tỏa tròn xanh mướt bốn mùa che bóng, những biệt thự có vẻ êm đềm quý tộc của khu phố cũ, nơi thoảng hương hoa sữa đêm thu cho tình ái lấy làm trú ngụ... nơi ta quen thuộc tuổi yêu đương chẳng cần nước hoa cũng mê man cùng mái tóc... Còn Sài Gòn, phố Trần Hưng Đạo cũng có đây, con phố dài hơn mười cây số nối Chợ Cũ Sài Gòn vào sâu lòng Chợ Lớn, với bóng cây dầu thưa thớt nhưng tấp nập ngày đêm, xe cộ nườm nượp, chỗ mút đường có Đại Thế Giới còn có tên L'Arc-en-Ciel. Thuở trước, lần đầu tiên có người Sài Gòn mách nước cho khách lạ là con đường dài lắm, không thể đi chân, mà hãy gọi một cái xe, khi khách hỏi thăm đến số nhà trên một nghìn ấy còn bao xa nữa, người khách lớ ngớ, chưa quen với con số nhà trên bao nhiêu, hẻm bao nhiêu, con số nghìn, khác hẳn một Hà Nội số không nhiều vì phố ngắn, có phố chỉ một số nhà, như phố Hỏa Lò, phố Mai Xuân Thưởng, phố Hồ Hoàn Kiếm chỉ có 52 thước, nơi có món thịt bò khô nổi tiếng cho tuổi học trò...

Đêm Sài Gòn, hình như người ta không ngủ. Âm nhạc và sân khấu, quán rượu và hàng ăn. Xe chuyển và chợ họp... Hai giờ sáng, người này trở về nhà thì người kia đã trở dậy ra đường. Những Hàng Xanh, Cầu Muối, những Bà Quẹo, Bà Chiểu, những Khánh Hội, Bàn Cờ,... Đêm Hà Nội êm đềm ru ru trên hàng sao đen phố Lò Đúc, hàng hoàng lan phố Phan Đình Phùng, hàng cau cổng chùa Trấn Quốc,... có những căn gác nhỏ sáng đèn thâu đêm ở góc Hồ Tây, làng Cống Vị, ở khu tập thể (chung cư) Thành Công hay phố Lê, phố Láng.... cho bài thơ trang viết ra đời, cho kịch bản mang số phận con người [...].

Hà Nội của tôi và Sài Gòn của tôi, hai đầu đất nước, hai đĩa cân của chiếc bàn cân, dập dềnh lên xuống nơi cái điểm tựa, cái đòn bẩy là Huế hay Đà Nẵng, ai cho tôi bồng bềnh, cho tôi thương nhớ... ở nơi này thì mong nơi kia, ở nơi kia thì tưởng về nơi cũ... cứ như ngày và đêm luân phiên không nghỉ.

(Theo Băng Sơn, in trong Thú chơi người Hà Nội, NXB Văn hoá - thông tin, Hà Nội, 2005, tr. 540-542)

Trả lời cho các câu 1, 2, 3, 4, 5 dưới đây:

Câu hỏi số 1:

Nhận biết

Xác định chủ đề của văn bản.

Xem lời giải

Câu hỏi:787210

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản để xác định chủ đề

Giải chi tiết

Chủ đề: Nỗi nhớ và tình cảm tha thiết của tác giả dành cho hai thành phố: Hà Nội và Sài Gòn

Câu hỏi số 2:

Nhận biết

Vì sao tác giả lại ví Hà Nội và Sài Gòn như "hai đĩa cân của chiếc bàn cân"?

Xem lời giải

Câu hỏi:787211

Phương pháp giải

Căn cứ vào nội dung văn bản đọc kết hợp với những phân tích, lí giải cá nhân

Giải chi tiết

- Hai thành phố đại diện cho hai miền Bắc - Nam

- Đều có những nét đẹp về thiên nhiên, giá trị văn hóa, tinh thần,...

- Gợi liên tưởng về sự đối xứng nhưng đồng thời khác biệt và bù trừ cho nhau: một bên sôi động, một bên trầm lắng.

- Thể hiện sự gắn bó máu thịt của tác giả với cả hai nơi, luôn thương nhớ khi xa cách

Câu hỏi số 3:

Thông hiểu

Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ trong câu văn: Đêm Hà Nội êm đềm ru ru trên hàng sao đen phố Lò Đúc, hàng hoàng lan phố Phan Đình Phùng, hàng cau cổng chùa Trấn Quốc,... có những căn gác nhỏ sáng đèn thâu đêm ở góc Hồ Tây, làng Cống Vị, ở khu tập thể (chung cư) Thành Công hay phố Lê, phố Láng.... cho bài thơ trang viết ra đời, cho kịch bản mang số phận con người.

Xem lời giải

Câu hỏi:787212

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về các biện pháp tu từ để nhận diện và nêu tác dụng

Giải chi tiết

- Biện pháp tu từ liệt kê: hàng sao đen phố Lò Đúc, hàng hoàng lan phố Phan Đình Phùng, hàng cau cổng chùa Trấn Quốc,... có những căn gác nhỏ sáng đèn thâu đêm ở góc Hồ Tây, làng Cống Vị, ở khu tập thể (chung cư) Thành Công hay phố Lê, phố Láng....

- Tác dụng:

+ Liệt kê những hình ảnh đặc trưng của Hà Nội về đêm, gắn liền với những loài cây, địa điểm quen thuộc nhằm khắc họa sinh động, cụ thể khung cảnh đêm Hà Nội thanh bình, cổ kính.

+ Thể hiện sự yêu mến, trân trọng của tác giả đối với vẻ đẹp thanh bình và không gian văn hóa, nghệ thuật của Hà Nội về đêm.

Câu hỏi số 4:

Vận dụng

Từ văn bản, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 5-7 câu) nhận xét về nét đẹp riêng của một trong hai thành phố được khắc họa trong văn bản.

Xem lời giải

Câu hỏi:787213

Phương pháp giải

Từ nội dung văn bản, nêu cảm nhận, suy nghĩ về một trong hai địa danh

Giải chi tiết

* Trường hợp 1: Lựa chọn Hà Nội

- Ấn tượng về mùa thu:

+ Vẻ đẹp đặc biệt khó quên với mùi hương hoa sữa đặc trưng, không gian lãng mạn: Mùa thu Hà Nội như cô gái Liêu Trai, đẹp lộng lẫy kiêu kì, ám ảnh một đời.

- Ấn tượng về không gian, cảnh quan:

+ Hình ảnh những con phố cổ kính, gắn với những kỉ niệm khó quên: phố Trần Hưng Đạo dài hơn hai ngàn một trăm mét với bóng sấu tỏa tròn xanh mướt bốn mùa che bóng; phố Hồ Hoàn Kiếm chỉ có 52 thước, nơi có món thịt bò khô nổi tiếng cho tuổi học trò...

+ Không gian tĩnh lặng, gợi cảm xúc sâu lắng: Đêm Hà Nội êm đềm ru ru...

+ Không gian của sự sáng tạo, văn hóa: những căn gác nhỏ sáng đèn thâu đêm ở góc Hồ Tây, làng Cống Vị, ở khu tập thể (chung cư) Thành Công.... cho bài thơ trang viết ra đời, cho kịch bản mang số phận con người

=> Cảm xúc: Gợi cảm giác về sự cổ kính, thanh lịch, lãng mạn, gắn liền với văn hóa và những kỷ niệm đẹp.

* Trường hợp 2: Lựa chọn Sài Gòn (nay là TP Hồ Chí Minh)

- Ấn tượng về sự khác biệt ban đầu:

+ Sự nồng nhiệt, sôi động, khác biệt rõ rệt so với Hà Nội: nghe mùi khói dầu hôi dầu cặn nhức đầu, nhận ra nơi vừa đến khác hẳn chốn vừa đi

- Ấn tượng về không gian, nhịp sống:

+ Sự sầm uất, nhộn nhịp, khác biệt về cảnh quan: Đêm Sài Gòn, hình như người ta không ngủ. Âm nhạc và sân khấu, quán rượu và hàng ăn. Xe chuyển và chợ họp... Hai giờ sáng, người này trở về nhà thì người kia đã trở dậy ra đường.

=> Cảm xúc: Gợi cảm giác về sự năng động, hiện đại, nhịp sống hối hả, sự khác biệt văn hóa so với Hà Nội.

Câu hỏi số 5:

Vận dụng cao

Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) cảm nhận về tình yêu đất nước được gợi ra qua hình ảnh "hai đầu đất nước" của tác giả trong văn bản trên.

Xem lời giải

Câu hỏi:787214

Phương pháp giải

- Hình thức: đoạn văn

- Dạng bài: Nghị luận văn học

- Vấn đề nghị luận: tình yêu đất nước được gợi ra qua hình ảnh "hai đầu đất nước"

Giải chi tiết

Yêu cầu chung:

- Đoạn văn nghị luận văn học khoảng 200 chữ với đầy đủ cấu trúc 3 phần: mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn

- Xác định đúng vấn đề nghị luận, nêu được các ý kiến và các lí lẽ, bằng chứng cụ thể, thuyết phục.

- Không mắc lỗi chính tả, diễn đạt.

Yêu cầu riêng:

a. Mở đoạn:

- Giới thiệu về văn bản “Hai đầu đất nước”, tác giả Băng Sơn.

- Giới thiệu hình ảnh “hai đầu đất nước” (Hà Nội và Sài Gòn) như biểu tượng của sự gắn bó, thương nhớ

b. Thân đoạn:

* Vẻ đẹp của Hà Nội và Sài Gòn:

- Hà Nội với nét đẹp cổ kính, êm đềm với những đặc trưng riêng: gió heo may, những phố dài rợp bóng cây cổ kính, hương hoa sữa lãng mạn…

- Sài Gòn hoa lệ, phóng khoáng; nhịp sống hối hả, không ngủ; phố xá sôi động về đêm… (xe cộ nườm nượp, đêm hình như người ta không ngủ).

* Tình cảm của tác giả: Tác giả thể hiện tình cảm gắn bó và thương nhớ sâu nặng với cả hai thành phố.

+ Tác giả đặt hai miền trên “hai đĩa cân”, thể hiện sự trân trọng vẻ đẹp riêng của mỗi vùng.

+ Nỗi nhớ “bồng bềnh” khi xa một trong hai nơi → tình cảm sâu nặng, khát khao hòa hợp Bắc - Nam.

* Nghệ thuật: Ngôn ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc; giọng văn thư thái, truyền cảm, gần gũi; miêu tả tinh tế, gợi hình, gợi cảm…

c. Kết đoạn

- Khẳng định lại vẻ đẹp đặc trưng của Hà Nội và Sài Gòn cũng như mọi địa danh của Tổ quốc.

- Đưa ra thông điệp: Tình yêu đất nước bắt nguồn từ những điều bình dị, gần gũi, và sự gắn bó với từng mảnh đất quê hương.

Quảng cáo

PH/HS 2K10 THAM GIA NHÓM ĐỂ CẬP NHẬT ĐIỂM THI, ĐIỂM CHUẨN MIỄN PHÍ!

Câu hỏi trước Câu tiếp theo

>> Học trực tuyến lớp 9 và Lộ trình UP10 trên Tuyensinh247.com Đầy đủ khoá học các bộ sách: Kết nối tri thức với cuộc sống; Chân trời sáng tạo; Cánh diều. Lộ trình học tập 3 giai đoạn: Học nền tảng lớp 9, Ôn thi vào lớp 10, Luyện Đề. Bứt phá điểm lớp 9, thi vào lớp 10 kết quả cao. Hoàn trả học phí nếu học không hiệu quả. PH/HS tham khảo chi tiết khoá học tại: Link