Hãy viết bài văn (khoảng 600 chữ) phân tích đoạn thơ sau: "Mùa xuân,

Câu hỏi số 788602:

Vận dụng cao

Hãy viết bài văn (khoảng 600 chữ) phân tích đoạn thơ sau:

"Mùa xuân, là mùa xuân đấy

Thả chim, cỏ nội hương đồng

Đàn trâu bụng tròn qua ngõ

Gõ sừng lên mảnh trăng cong

Có gì xôn xao đằm thắm

Bao nhiêu trông đợi chóng chầy

Đàn em tóc dài mười tám

Thương người ra lính hôm mai"

(trích Miền quê - Nguồn: Thơ Nguyễn Khoa Điềm, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, NXB Văn học, 2012)

Chú thích:

(1) Nguyễn Khoa Điềm sinh năm 1943, tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hoà, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên- Huế. Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ các nhà thơ thời kì chống Mĩ cứu nước. Ông thường lấy chất liệu từ nền văn hoá văn học dân gian và cảm hứng từ con người, quê hương, tinh thần chiến đấu của người lính trong những năm chiến tranh chống Mĩ ác liệt…Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước và con người Việt Nam. Năm 2000 ông được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

(2)“Miền quê” là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ Nguyễn Khoa Điềm, được in trong tập “Thơ Nguyễn Khoa Điềm”, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, xuất bản năm 2012.

Quảng cáo

Xem lời giải

Câu hỏi:788602

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức, kĩ năng viết bài nghị luận văn học

Giải chi tiết

(1) Giới thiệu tác giả, khái quát đoạn thơ

- Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt gắn liền với những tác phẩm mang đậm chất trữ tình, sâu sắc và thể hiện sự gắn bó với quê hương, đất nước. Một trong những tác phẩm nổi bật của ông là bài thơ “Miền quê”, nơi tác giả đã khắc họa bức tranh thiên nhiên mùa xuân tươi đẹp, đồng thời gửi gắm những suy tư về tình cảm gia đình, quê hương và nỗi niềm chia ly trong bối cảnh đất nước đang trong thời kỳ chiến tranh. Đoạn thơ sau đây là một ví dụ điển hình cho sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên và tâm hồn con người:

"Mùa xuân, là mùa xuân đấy

Thả chim, cỏ nội hương đồng

Đàn trâu bụng tròn qua ngõ

Gõ sừng lên mảnh trăng cong

Có gì xôn xao đằm thắm

Bao nhiêu trông đợi chóng chầy

Đàn em tóc dài mười tám

Thương người ra lính hôm mai"

(2) Phân tích nội dung (tình cảm, cảm xúc, … của nhân vật trữ tình).

- Bức tranh mùa xuân đẹp:

+ Đoạn thơ khắc họa một bức tranh mùa xuân thôn quê vừa tươi mới, vừa đầy cảm xúc. Mở đầu, tác giả khẳng định "Mùa xuân, là mùa xuân đấy" như một lời tuyên ngôn về sự hiện diện và vẻ đẹp của mùa xuân trong lòng người. Câu thơ này không chỉ mang tính khẳng định mà còn đầy cảm xúc, như một sự hồi hộp, xôn xao trước sự giao thoa của mùa xuân với mọi người. Đây là một sự thể hiện tình yêu quê hương, sự trân trọng những giá trị đậm đà của đất đai, của thiên nhiên.

+ Bức tranh thiên nhiên trong đoạn thơ rất sinh động và gần gũi: “Thả chim, cỏ nội hương đồng”, "Đàn trâu bụng tròn qua ngõ" gợi lên không gian bao la, rộng lớn của một miền quê thanh bình. Những cánh chim bay lượn, cỏ non xanh mướt, trâu ra đồng đều là những hình ảnh quen thuộc trong nền văn hóa nông thôn Việt Nam. Tuy nhiên, chúng không chỉ đơn thuần là sự miêu tả mà còn là những biểu tượng của sự tươi mới, của sức sống và sự hồi sinh của thiên nhiên mỗi độ xuân về.

+ Hình ảnh "mảnh trăng cong" cũng rất đặc sắc. Trăng không tròn đầy, mà lại cong vút, khiến người đọc liên tưởng đến một sự không trọn vẹn, một sự thiếu thốn nào đó. Có thể đây là hình ảnh tượng trưng cho sự chia ly, sự xa cách của những người thân yêu.

- Cảm xúc của nhân vật trữ tình không chỉ hướng về thiên nhiên mà còn có sự trăn trở về những số phận con người, đặc biệt là sự chia ly. Khi nhắc đến “Đàn em tóc dài mười tám”, tác giả không chỉ mô tả vẻ đẹp của tuổi trẻ mà còn thể hiện nỗi đau của người ở lại, đặc biệt là tình cảm dành cho người sẽ phải ra đi. Câu thơ “Thương người ra lính hôm mai” là một tiếng thở dài đầy xót xa. Tình yêu quê hương, đất nước, và tình cảm gia đình được thể hiện qua nỗi nhớ, nỗi lo lắng khi phải chia tay với những người thân yêu bước vào cuộc chiến tranh. Qua đó, tác giả đã khéo léo khắc họa một nỗi niềm vừa đau buồn, vừa ấm áp.

(3) Phân tích nghệ thuật thể hiện trong đoạn thơ

- Thể thơ: Đoạn thơ được viết theo thể thơ tự do, không bị gò bó bởi cấu trúc hay số lượng âm tiết, nhịp điệu. Điều này giúp tác giả tự do bộc lộ cảm xúc, làm cho dòng cảm xúc của nhân vật trữ tình được trôi chảy, tự nhiên và chân thực hơn. Thể thơ tự do cũng thể hiện sự gần gũi, dễ tiếp cận với người đọc.

- Cấu tứ, mạch cảm xúc: Cấu tứ của đoạn thơ được xây dựng từ những hình ảnh quen thuộc của mùa xuân như chim, cỏ, trâu, trăng, nhưng sau đó chuyển hướng sang cảm xúc của người ở lại khi phải chia tay những người thân yêu chuẩn bị ra đi. Mạch cảm xúc từ vui tươi, náo nức đến trầm lắng, xót xa, thể hiện rõ sự đối lập giữa thiên nhiên tươi đẹp và nỗi niềm chia ly trong lòng người. Cảm xúc được phát triển từ sự xôn xao, đầm thắm của mùa xuân đến sự lo lắng, thương cảm khi nghĩ đến những người thân chuẩn bị lên đường.
- Ngôn từ: Ngôn ngữ trong đoạn thơ rất bình dị, giản dị nhưng lại rất tinh tế, gợi cảm. Câu thơ "Thả chim, cỏ nội hương đồng" không chỉ là sự mô tả về thiên nhiên mà còn là lời khẳng định về sự thanh bình, yên ả của quê hương. Các từ ngữ như “xôn xao đằm thắm”, “thương người ra lính” thể hiện rất rõ tình cảm của nhân vật trữ tình: yêu thương, lo lắng, và tiếc nuối.

- Hình ảnh: Những hình ảnh thiên nhiên như “chim”, “cỏ nội”, “trâu bụng tròn” không chỉ mang tính miêu tả mà còn là những hình ảnh ẩn dụ cho sự sống, sự hồi sinh và sự nối tiếp của thế hệ. “Mảnh trăng cong” là hình ảnh đẹp, tượng trưng cho sự yên bình, gắn bó với không gian thôn quê, nhưng cũng có thể là biểu tượng cho sự chia ly, vì trăng luôn khuyết, không trọn vẹn. Bên cạnh đó, hình ảnh “đàn em tóc dài mười tám” là hình ảnh của tuổi trẻ, của sự hồn nhiên, nhưng cũng chính là nỗi lo lắng khi những người trẻ chuẩn bị rời bỏ quê hương, lên đường nhập ngũ.

(4) Đánh giá chung về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích

Đoạn thơ “Miền quê” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo, kết hợp giữa thiên nhiên và con người, giữa những cảm xúc tươi đẹp và nỗi niềm chia ly, mất mát. Nội dung của đoạn thơ thể hiện tình cảm sâu sắc đối với thiên nhiên, quê hương và những người thân yêu. Nghệ thuật trong đoạn thơ rất tinh tế, với những hình ảnh đẹp, ngôn từ giản dị mà giàu ý nghĩa, khiến người đọc dễ dàng cảm nhận được thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm.

Group 2K8 ôn Thi ĐGNL & ĐGTD Miễn Phí

Câu hỏi trước Câu tiếp theo

>> 2K8 Chú ý! Lộ Trình Sun 2026 - 3IN1 - 1 lộ trình ôn 3 kì thi (Luyện thi 26+ TN THPT, 90+ ĐGNL HN, 900+ ĐGNL HCM, 70+ ĐGTD - Click xem ngay) tại Tuyensinh247.com.Đầy đủ theo 3 đầu sách, Thầy Cô giáo giỏi, luyện thi theo 3 giai đoạn: Nền tảng lớp 12, Luyện thi chuyên sâu, Luyện đề đủ dạng đáp ứng mọi kì thi.