Tel: 024.7300.7989 - Phone: 1800.6947 (Thời gian hỗ trợ từ 7h đến 22h)

Thi thử toàn quốc cuối HK1 lớp 10, 11, 12 tất cả các môn - Trạm số 1 - Ngày 20-21/12/2025 Xem chi tiết
Giỏ hàng của tôi
Trang chủ
Luyện thi đại học môn văn

Đọc đoạn trích dưới đây và trả lời các câu hỏi: Bất cứ hình

Đọc đoạn trích dưới đây và trả lời các câu hỏi:

Bất cứ hình tượng nghệ thuật nào cũng gắn liền với một chất liệu cụ thể. Khác với hội hoạ, âm nhạc, điêu khắc xây dựng hình tượng bằng màu sắc, hình khối, âm thanh..., văn học xây dựng hình tượng bằng chất liệu ngôn từ.

Vậy các khả năng nghệ thuật của ngôn từ như thế nào?

Trước hết cần hiểu khái niệm ngôn từ. Khoa học hiện đại phân biệt ngôn ngữ (tiếng) và lời nói (phát ngôn nói và viết). Nếu ngôn ngữ là tổng thể tất cả các đơn vị, phương tiện, các kết hợp mà lời nói sử dụng (ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, các phương thức tu từ), thì lời nói là hình thức tồn tại cụ thể, sinh động, đa dạng, muôn màu muôn vẻ của ngôn ngữ. Ngôn từ ở đây được dùng với nghĩa là những lời văn, lời nói mang tính nghệ thuật.

Chất liệu ngôn từ có đặc điểm trước hết là tính hình tượng. Văn học có khả năng gợi lên một thế giới sinh động với mọi sắc màu, hương vị, âm thanh, nhịp điệu và sự vận động của nó. Khi đọc một bài thơ, một thiên truyện, ta bắt gặp những cảm xúc, những con người và cảnh vật hiện lên một cách cụ thể, sinh động. Chẳng hạn, đọc Tre Việt Nam của Nguyễn Duy, Dế mèn phiêu lưu kí của Tô Hoài, ta bắt gặp những hình ảnh thiên nhiên và con vật như ta đã thường gặp ở ngoài đời, nhưng lại mang đậm những ý vị nhân sinh. Hơn nữa, bằng ngôn từ, chúng ta tiếp xúc trực tiếp với một thế giới cảm xúc, ấn tượng, tưởng tượng vốn rất khó nắm bắt. Để tả nỗi sầu, có người dùng núi: Nỗi buồn sầu chất như núi, mờ mịt không thể dời đi (Đỗ Thiếu Lăng); có người dùng dòng nước: Hỏi anh có bao nhiêu nỗi buồn, cuồn cuộn như sông xuân chảy về đông (Lí Hậu Chủ); có người dùng biển sâu: Hãy đo lượng nước biển đông, để xem buồn nỗi nông sâu thế nào (Lí Kỳ). Sự sâu sắc và tinh tế của cảm xúc đã được chuyển tải trong những hình ảnh ngôn từ sinh động, mới mẻ.

Tính hình tượng của ngôn từ còn xuất phát từ chỗ lời văn trong tác phẩm là lời của các hình tượng. Đó là người kể chuyện, nhân vật trong tác phẩm tự sự, nhân vật trong tác phẩm trữ tình... Với mỗi một nhân vật như vậy thì lời ăn tiếng nói của họ đã góp phần tái hiện chân dung một con người cụ thể với mọi đặc điểm về giới tính, lứa tuổi, học vấn, cá tính...Đây là khả năng cá thể hóa chủ thể phát ngôn.

(Lê Lưu Oanh, Phạm Đăng Dư, Lý luận văn học, Nxb Đại học sư phạm Hà Nội, 2008)

Trả lời cho các câu 1, 2, 3, 4, 5 dưới đây:

Câu hỏi số 1:
Nhận biết

Theo văn bản, đặc điểm quan trọng nhất của ngôn từ trong văn học là:

Đáp án đúng là: C

Xem lời giải
Câu hỏi:816658
Phương pháp giải

Căn cứ vào ngữ liệu

Giải chi tiết

- Phân tích suy luận:

Đây là câu hỏi tìm đặc điểm then chốt, cần đọc kỹ đoạn văn nêu rõ “chất liệu ngôn từ có đặc điểm trước hết là…”

- Phân tích loại trừ:

+ A sai vì truyền tải cảm xúc là một hiệu quả, không phải đặc điểm cấu trúc cốt lõi.

+ B sai vì “tượng trưng” và “nội tâm” là tính năng có thể có, không phải đặc điểm bao trùm.

+ D sai vì “cá thể hoá” chỉ là một khả năng phát sinh từ chủ thể lời nói, không phải bản chất ngôn từ.

- Vì sao C đúng:

+ Văn bản nói rõ: “Chất liệu ngôn từ có đặc điểm trước hết là tính hình tượng”, và “văn học có khả năng gợi lên một thế giới sinh động với mọi sắc màu, hương vị…” → đó chính là tái hiện cụ thể bằng hình ảnh – đặc trưng trung tâm của ngôn từ văn chương.

Đáp án cần chọn là: C

Câu hỏi số 2:
Thông hiểu

Chi tiết “nỗi buồn sầu chất như núi… cuồn cuộn như sông… buồn nỗi nông sâu như biển” cho thấy ngôn từ văn học có khả năng:

Đáp án đúng là: B

Xem lời giải
Câu hỏi:816659
Phương pháp giải

Căn cứ vào ngữ liệu

Giải chi tiết

- Phân tích suy luận:

Đây là đoạn dẫn gồm ba câu thơ trích từ các tác phẩm cổ Trung Quốc. Cả ba đều mô tả nỗi buồn, một cảm xúc trừu tượng, nội tâm, nhưng không diễn đạt trực tiếp bằng từ “buồn” đơn thuần. Thay vào đó, nỗi buồn được hình ảnh hóa bằng các hình tượng vật chất cụ thể (núi – sông – biển). Từ đó, người đọc nhìn thấy được cảm xúc thông qua liên tưởng và tưởng tượng hình ảnh cụ thể, chứ không qua mô tả hay giãi bày trực tiếp.

- Phân tích loại trừ:

+ A sai: Câu dẫn dắt không hướng đến tầng nghĩa “trừu tượng”, mà ngược lại – đang làm cho cảm xúc trừu tượng trở nên cụ thể hóa bằng hình ảnh. Dù các hình ảnh có thể mang tính biểu tượng (biển – sông – núi), nhưng tác dụng chính không phải là mở tầng nghĩa trừu tượng, mà là tạo hình tượng dễ cảm nhận bằng giác quan.

+ C sai: Ngữ điệu và mô phỏng thường gắn với văn nói hoặc ngôn ngữ miêu tả âm thanh – hành động, trong khi ở đây là hình ảnh thị giác. Hơn nữa, cảm xúc được truyền qua hình tượng, chứ không bộc lộ trực tiếp hay thông qua mô phỏng tiếng động.

+ D sai: Không có yếu tố tự sự trong đoạn thơ – không có câu chuyện, không có hành động, không có diễn biến. Đây thuần túy là cảm xúc trữ tình, được diễn đạt bằng ngôn ngữ hình ảnh.

- Vì sao B đúng:

+ Ba hình ảnh “núi chất”, “sông cuồn cuộn”, “biển nông sâu” là hình ảnh tự nhiên, cụ thể, quen thuộc trong đời sống. Chúng được sử dụng như ẩn dụ trực tiếp cho cảm xúc nặng nề, dồn nén, sâu thẳm.

+ Điều đặc biệt là: cảm xúc – vốn vô hình, khó nắm bắt – đã được “ngoại hiện hóa” thông qua những thứ người đọc có thể hình dung bằng thị giác, xúc giác, không gian.

+ Đây là minh chứng rõ nét cho năng lực tái tạo thế giới tâm trạng nội giới thành hình ảnh cụ thể bên ngoài của ngôn từ văn học – và khả năng này dẫn dắt người đọc đi từ cảm – sang hiểu – rồi đến rung động.

Đáp án cần chọn là: B

Câu hỏi số 3:
Thông hiểu

Trong văn bản, cấu trúc lập luận được sử dụng nổi bật nhất để làm sáng tỏ khả năng nghệ thuật của ngôn từ là:

Đáp án đúng là: D

Xem lời giải
Câu hỏi:816660
Phương pháp giải

Căn cứ vào ngữ liệu

Giải chi tiết

- Phân tích suy luận:

Câu hỏi yêu cầu xác định cấu trúc luận trung tâm xuyên suốt toàn văn bản. Văn bản này có đặc điểm:

+ Mở đầu bằng việc nêu vấn đề lý thuyết: mỗi loại hình nghệ thuật sử dụng một chất liệu riêng, trong đó văn học là ngôn từ.

+ Tiếp đó, triển khai các đặc điểm của ngôn từ văn học: tính hình tượng, khả năng biểu cảm, khả năng cá thể hóa lời nói.

+ Sau mỗi đặc điểm, tác giả đều dùng ví dụ cụ thể (thơ cổ, truyện văn học, lời nhân vật…) để minh họa và thuyết phục.

+ Mỗi phần đều kết thúc bằng một nhận định mang tính khái quát (như: “đây là khả năng biểu hiện thế giới cảm xúc”, “đó là khả năng cá thể hóa lời nói”)…

→ Toàn văn bản vận hành theo trục: từ đặc điểm → nêu ví dụ cụ thể → khái quát hóa trở lại bản chất ngôn từ nghệ thuật.

- Phân tích loại trừ:

+ A. Phân tích – bình luận → sai: Văn bản không dùng lối lập luận bình luận mang tính đánh giá chủ quan. Dù có phân tích đặc điểm, nhưng phân tích không phải thao tác trung tâm, mà là phương tiện để dẫn tới minh họa – khái quát.

+ B. So sánh – đối chiếu → sai: Văn bản có gợi ý so sánh giữa các chất liệu (âm thanh, hình khối…) ở đoạn mở đầu, nhưng chỉ dừng ở chức năng gợi đề, không được triển khai thành hệ thống lập luận. Không có sự đối chiếu sâu giữa các loại hình nghệ thuật để làm nổi bật đặc điểm ngôn từ.

+ C. Diễn dịch – quy nạp → sai: Văn bản không xây dựng hệ thống lập luận lôgic kiểu định nghĩa → dẫn chứng → kết luận → phản đề…

Vì sao D đúng:

+ Đây là kiểu lập luận phổ biến trong văn bản nghị luận nghệ thuật:

+ Tác giả nêu luận điểm về đặc điểm ngôn từ văn học (tính hình tượng, cảm xúc, cá thể hóa…)

+ Sau đó nêu ví dụ cụ thể, gần gũi: thơ cổ Trung Quốc, bài thơ “Tre Việt Nam”, truyện “Dế mèn phiêu lưu ký”, lời của nhân vật văn học…

+ Cuối cùng, rút ra khái quát bản chất của ngôn từ văn học thông qua các ví dụ đó.

+ Thao tác “nêu ví dụ – khái quát” giúp biến lý luận khô khan thành cảm nhận thuyết phục, tạo sự đồng cảm và hiểu sâu từ người đọc.

+ Đây chính là trục tư duy xuyên suốt toàn văn bản, không chỉ minh họa cho đặc điểm ngôn từ, mà còn giúp thể hiện bản chất nghệ thuật của văn học thông qua ngôn từ.

Đáp án cần chọn là: D

Câu hỏi số 4:
Thông hiểu

Từ đặc điểm “tính hình tượng” và “tính cảm xúc” của ngôn từ văn học, người đọc cần lưu ý điều gì trong quá trình tiếp nhận tác phẩm?

Đáp án đúng là: B

Xem lời giải
Câu hỏi:816661
Phương pháp giải

Căn cứ vào ngữ liệu

Giải chi tiết

- Phân tích suy luận:

Câu hỏi yêu cầu học sinh suy từ bản chất của ngôn từ văn học (gợi hình ảnh + gợi cảm xúc) sang cách đọc phù hợp. Đọc văn học không giống như đọc khoa học hay văn bản thông tin – nó đòi hỏi sự tương tác giàu cảm giác, hình dung, xúc cảm từ người đọc.

- Phân tích loại trừ:

+ A sai: Cụm “giải mã cấu trúc ngữ nghĩa đa tầng” thiên về kiểu đọc giải cấu trúc, không phù hợp với kiểu tiếp nhận phổ thông, giàu cảm xúc mà văn bản đang hướng tới. “Biểu tượng” và “cấu trúc ngữ nghĩa” là khái niệm chuyên sâu, không phải điều mà đối tượng mọi người đọc cần “lưu ý” đầu tiên.

+ C sai:  “Trực giác thẩm mỹ” và “loại bỏ lí trí” là một phản đề cực đoan – đối lập hoàn toàn với thực tế đọc hiểu văn chương, vốn cần sự kết hợp giữa cảm xúc và lý trí. Văn học không khuyến khích “trực giác hóa hoàn toàn”, mà cần sự tỉnh táo trong cảm nhận hình tượng.

+ D sai:  “Ngôn ngữ ẩn dụ mang tính tượng trưng trừu tượng” là một cách thu hẹp đặc trưng ngôn từ – không phải lúc nào ngôn từ văn học cũng tượng trưng hay trừu tượng (nhiều khi rất cụ thể, mộc mạc, gần gũi như trong văn học dân gian, hiện thực xã hội).

- Vì sao B đúng:

+ Văn bản khẳng định: Ngôn từ có tính hình tượng → gợi hình ảnh sống động, sắc màu, âm thanh, vận động… Ngôn từ có tính cảm xúc → gợi được thế giới nội tâm, ấn tượng, tưởng tượng.

+ Do đó, người đọc cần: Tưởng tượng để hình dung hình ảnh được gợi lên. Liên tưởng để kết nối hình ảnh với cảm xúc cá nhân, tạo ra cộng hưởng nội tâm. Cảm thụ sâu sắc – nghĩa là không chỉ “hiểu đúng” mà còn “cảm đúng” hình tượng.

Đáp án cần chọn là: B

Câu hỏi số 5:
Thông hiểu

Từ quan điểm của văn bản, điều gì làm cho ngôn từ trở thành chất liệu đặc biệt của văn học so với các ngành nghệ thuật khác?

Đáp án đúng là: A

Xem lời giải
Câu hỏi:816662
Phương pháp giải

Căn cứ vào ngữ liệu

Giải chi tiết

- Phân tích suy luận:

Văn bản khẳng định rằng văn học không mô phỏng bằng màu sắc hay âm thanh như hội họa – âm nhạc, mà xây dựng hình tượng nghệ thuật thông qua ngôn từ. Nhưng ngôn từ này phải là lời văn nghệ thuật, được tổ chức khéo léo để gợi hình ảnh, cảm xúc, nhịp điệu, cá tính nhân vật…

- Phân tích loại trừ:

+ B sai: Đây là đặc điểm của ngôn ngữ nói chung (trong giao tiếp), không phải lý do khiến ngôn từ trở thành chất liệu riêng của văn học. Văn học không chỉ “truyền đạt tư tưởng”, mà còn tạo hình tượng và cảm xúc.

+ C sai: Văn học không mô tả bằng hình ảnh trực tiếp như phim ảnh hay sân khấu. Văn bản nhấn mạnh khả năng gợi hình ảnh và cảm xúc thông qua ngôn từ, chứ không phải “mô tả chi tiết thực tại khách quan”.

+ D sai: Ngôn từ trong văn học không kết hợp với chất liệu khác như âm thanh hay hình ảnh, mà hoạt động độc lập – đây là điểm khác biệt cốt lõi so với các ngành nghệ thuật thị giác hoặc âm thanh.

- Vì sao A đúng:

+ Văn bản nêu rõ:

“Chất liệu ngôn từ có đặc điểm trước hết là tính hình tượng… gợi ra sắc màu, âm thanh, nhịp điệu…”

+ Câu A bao hàm đúng tinh thần: ngôn từ trong văn học phải được tổ chức có nghệ thuật → tạo ra hình ảnh, nhịp điệu, cảm xúc.

+ Đây là điều làm ngôn từ trở thành chất liệu đặc biệt, khác với lời nói thông thường hoặc ngôn ngữ trong các ngành khác.

Đáp án cần chọn là: A

Quảng cáo

Group 2K8 ôn Thi ĐGNL & ĐGTD Miễn Phí

Câu hỏi trước Câu tiếp theo

>>  2K8 Chú ý! Lộ Trình Sun 2026 - 3IN1 - 1 lộ trình ôn 3 kì thi (Luyện thi 26+ TN THPT, 90+ ĐGNL HN, 900+ ĐGNL HCM, 70+ ĐGTD - Click xem ngay) tại Tuyensinh247.com.Đầy đủ theo 3 đầu sách, Thầy Cô giáo giỏi, luyện thi theo 3 giai đoạn: Nền tảng lớp 12, Luyện thi chuyên sâu, Luyện đề đủ dạng đáp ứng mọi kì thi.

Hỗ trợ - Hướng dẫn

  • 024.7300.7989
  • 1800.6947 free

(Thời gian hỗ trợ từ 7h đến 22h)
Email: lienhe@tuyensinh247.com

Đăng ký nhận tư vấn