Tel: 024.7300.7989 - Phone: 1800.6947 (Thời gian hỗ trợ từ 7h đến 22h)

Thi thử toàn quốc cuối HK1 lớp 10, 11, 12 tất cả các môn - Trạm số 2 - Ngày 27-28/12/2025 Xem chi tiết
Giỏ hàng của tôi

Năm 1869, nhà hóa học người Nga Dmitri Mendeleev đã công bố bảng tuần hoàn đầu tiên. Ông sắp

Năm 1869, nhà hóa học người Nga Dmitri Mendeleev đã công bố bảng tuần hoàn đầu tiên. Ông sắp xếp các nguyên tố theo khối lượng nguyên tử và phát hiện ra sự lặp lại định kỳ trong tính chất hóa học. Sau này, khi số hiệu nguyên tử được phát hiện, các nhà khoa học đã dùng số proton trong hạt nhân thay cho khối lượng để xây dựng bảng tuần hoàn hiện đại. Nhờ vậy, bảng tuần hoàn trở thành công cụ quan trọng, giúp giải thích sự giống nhau giữa các nguyên tố trong cùng một nhóm và dự đoán tính chất của những nguyên tố chưa được khám phá.

Tuy nhiên, luật tuần hoàn không phải lúc nào cũng tuyệt đối đúng. Khi đi đến những nguyên tố nặng có số hiệu nguyên tử lớn, các hiệu ứng tương đối bắt đầu ảnh hưởng rõ rệt. Các electron lớp trong chuyển động rất nhanh, gần với tốc độ ánh sáng, khiến khối lượng hiệu dụng tăng lên. Điều này làm cho các quỹ đạo s và p bị co lại, electron bị hút mạnh hơn vào hạt nhân, trong khi các quỹ đạo d và f lại có xu hướng giãn nở. Nhờ sự thay đổi đó, tính chất hóa học của một số nguyên tố trở nên khác biệt so với dự đoán đơn giản từ xu hướng tuần hoàn.

Nhiều hiện tượng trong tự nhiên có thể minh chứng cho điều này. Vàng có màu vàng óng đặc trưng thay vì màu bạc xám như phần lớn kim loại là do hiệu ứng tương đối làm thay đổi cách các electron hấp thụ và phản xạ ánh sáng. Thủy ngân lại tồn tại ở trạng thái lỏng ngay ở nhiệt độ phòng, khác hẳn các kim loại cùng nhóm như kẽm hay cadimi, cũng là hậu quả của sự co mạnh quỹ đạo s. Đối với các nguyên tố siêu nặng như rutherfordi (Z = 104) hay copernixi (Z = 112), tính chất hóa học càng khó dự đoán và đôi khi không theo đúng quy luật chung.

Trả lời cho các câu 1, 2, 3, 4, 5 dưới đây:

Câu hỏi số 1:
Nhận biết

Nếu không có hiệu ứng tương đối, vàng (Au) sẽ có màu gì?

Đáp án đúng là: B

Câu hỏi:817466
Phương pháp giải

Dựa vào đoạn thông tin được cung cấp.

Giải chi tiết

Hiệu ứng tương đối làm thay đổi năng lượng hấp thụ ánh sáng của electron d → vàng có màu vàng đặc trưng. Nếu bỏ qua hiệu ứng này, vàng sẽ giống bạc (Ag), có màu trắng bạc.

Đáp án cần chọn là: B

Câu hỏi số 2:
Thông hiểu

Rutherfordi (Z = 104) chắc chắn có tính chất giống hệt Hf (Z = 72) vì cùng nhóm.

Đáp án đúng là: B

Câu hỏi:817467
Phương pháp giải

Dựa vào ảnh hưởng của hiệu ứng tương đối.

Giải chi tiết

Tính chất của Rutherfordi thể khác biệt do hiệu ứng tương đối.

Đáp án cần chọn là: B

Câu hỏi số 3:
Vận dụng

Nếu một nguyên tố giả định có số hiệu nguyên tử Z = 130 được tổng hợp, tính chất nào dưới đây có thể xuất hiện do hiệu ứng tương đối?

Đáp án đúng là: A; C; E

Câu hỏi:817468
Phương pháp giải

Dựa vào ảnh hưởng của hiệu ứng tương đối.

Giải chi tiết

a đúng vì quỹ đạo s và p co lại mạnh làm bán kính nhỏ hơn dự đoán.

b sai vì tính kim loại có xu hướng giảm đi, không mạnh hơn.

c đúng vì electron ngoài cùng có thể bị giữ chặt, làm nguyên tố hành xử gần giống khí trơ.

d sai vì hiệu ứng tương đối thường làm năng lượng ion hóa tăng, chứ không giảm.

e đúng vì cấu hình electron ở nguyên tố siêu nặng có thể bất thường, không tuân theo dự đoán đơn giản của luật tuần hoàn.

Đáp án cần chọn là: A; C; E

Câu hỏi số 4:
Nhận biết

Nhờ phát hiện số hiệu nguyên tử, bảng tuần hoàn hiện đại được sắp xếp dựa trên số _____ trong hạt nhân, thay vì dựa vào _____ như trong bảng tuần hoàn của Mendeleev.

Đáp án đúng là: proton | nguyên tử khối

Câu hỏi:817469
Phương pháp giải

Dựa vào đoạn thông tin ở bài đọc.

Giải chi tiết

Nhờ phát hiện số hiệu nguyên tử, bảng tuần hoàn hiện đại được sắp xếp dựa trên số proton trong hạt nhân, thay vì dựa vào nguyên tử khối như trong bảng tuần hoàn của Mendeleev.

Đáp án cần điền là: proton | nguyên tử khối

Câu hỏi số 5:
Vận dụng

Sắp xếp các sự kiện theo trình tự thời gian phát triển của bảng tuần hoàn:

1. Bảng tuần hoàn hiện đại được hoàn thiện dựa trên số hiệu nguyên tử.
2. Mendeleev công bố bảng tuần hoàn đầu tiên.
3. Các nghiên cứu hiện đại phát hiện hiệu ứng tương đối làm thay đổi tính chất nguyên tố nặng.
4. Phát hiện ra số hiệu nguyên tử (số proton)

Đáp án đúng là: 2-4-1-3

Câu hỏi:817470
Phương pháp giải

Dựa vào lịch sử phát minh bảng tuần hoàn.

Giải chi tiết

Ban đầu Mendeleev (1869) sắp xếp theo khối lượng nguyên tử.

Sau đó Moseley (1913) phát hiện số hiệu nguyên tử → làm cơ sở sắp xếp mới.

Bảng tuần hoàn hiện đại ra đời, được công nhận rộng rãi.

Các nghiên cứu vật lý hiện đại bổ sung hiệu ứng tương đối để giải thích ngoại lệ.

Đáp án cần chọn là: 2-4-1-3

Quảng cáo

Tham Gia Group Dành Cho 2K9 Chia Sẻ, Trao Đổi Tài Liệu Miễn Phí

>> Học trực tuyến Lớp 10 cùng thầy cô giáo giỏi tại Tuyensinh247.com, (Xem ngay) Cam kết giúp học sinh học tốt, bứt phá điểm 9,10 chỉ sau 3 tháng, làm quen kiến thức, định hướng luyện thi TN THPT, ĐGNL, ĐGTD ngay từ lớp 10

Hỗ trợ - Hướng dẫn

  • 024.7300.7989
  • 1800.6947 free

(Thời gian hỗ trợ từ 7h đến 22h)
Email: lienhe@tuyensinh247.com