Phân tích diễn biến tâm lý của nhân vật Hộ trong đoạn trích dưới

Câu hỏi số 836460:

Vận dụng

Phân tích diễn biến tâm lý của nhân vật Hộ trong đoạn trích dưới đây:

…Nhưng Hộ chỉ sung sướng được ít lâu thôi. Sau cái hành vi đẹp của hắn, và cái hành vi ấy được trả công bằng một tình yêu rất êm đềm, hắn chỉ còn nghĩ đến gia đình, chỉ cốt làm sao nuôi được gia đình. Hộ vốn nghèo. Hắn là một nhà văn, trước kia, với cách viết thận trọng của hắn, hắn chỉ kiếm được vừa đủ để một mình hắn sống một cách eo hẹp, có thể nói là cực khổ. Nhưng bấy giờ hắn chỉ có một mình. Ðói rét không có nghĩa lý gì đối với gã trẻ tuổi say mê lý tưởng. Lòng hắn đẹp. Ðầu hắn mang một hoài bão lớn. Hắn khinh những lo lắng tủn mủn về vật chất. Hắn chỉ lo vun trồng cho cái tài của hắn ngày một thêm nảy nở. Hắn đọc, ngẫm nghĩ, tìm tòi, nhận xét và suy tưởng không biết chán. Ðối với hắn lúc ấy, nghệ thuật là tất cả; ngoài nghệ thuật không còn gì đáng quan tâm nữa. Hắn băn khoăn nghĩ đến một tác phẩm nó sẽ làm mờ hết các tác phẩm khác cùng ra một thời... Thế rồi, khi đã ghép đời Từ vào cuộc đời của hắn, hắn có cả một gia đình phải chăm lo. Hắn hiểu thế nào là giá trị của đồng tiền; hắn hiểu những nỗi đau khổ của một kẻ đàn ông khi thấy vợ con mình đói rách. Những bận rộn tẹp nhẹp, vô nghĩa lý, nhưng không thể không nghĩ tới, ngốn một phần lớn thì giờ của hắn. Hắn phải cho in nhiều cuốn văn viết vội vàng. Hắn phải viết những bài báo để người ta đọc rồi quên ngay sau lúc đọc. Rồi mỗi lần đọc lại một cuốn sách hay một đoạn văn ký tên mình, hắn lại đỏ mặt lên, cau mày, nghiến răng vò nát sách và mắng mình như một thằng khốn nạn... Khốn nạn! Khốn nạn! Khốn nạn thay cho hắn! Bởi vì chính hắn là một thằng khốn nạn! Hắn chính là một kẻ bất lương! Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện. Chao ôi! Hắn đã viết những gì? Toàn những cái vô vị, nhạt nhẽo, gợi những tình cảm rất nhẹ, rất nông, diễn một vài ý rất thông thường quấy loãng trong một thứ văn bằng phẳng và quá ư dễ dãi. Hắn chẳng đem một chút mới lạ gì đến văn chương. Thế nghĩa là hắn là một kẻ vô ích, một người thừa. Văn chương không cần đến những người thợ khéo tay, làm theo một vài kiểu mẫu đưa cho. Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi, và sáng tạo những cái gì chưa có...

(Trích Đời thừa, Nam Cao, Truyện ngắn trước 1945, NXB Văn học, 2016, tr.328-329)

* Chú thích:

- Nam Cao (tên thật là Trần Hữu Tri, 1917–1951) là một nhà văn, nhà báo, và chiến sĩ, là một trong những tác giả tiêu biểu nhất của văn học Việt Nam thế kỷ 20. Ông là đại diện lớn của trào lưu văn học hiện thực phê phán trước Cách mạng Tháng Tám và cũng là một nhà văn quan trọng của giai đoạn kháng chiến chống Pháp. Tác phẩm của ông tập trung miêu tả sâu sắc thân phận của người nông dân, trí thức tiểu tư sản nghèo khổ, đồng thời mang tư tưởng nhân văn sâu sắc về quyền được sống, được cống hiến và phát triển bản thân.

- Truyện ngắn "Đời thừa" của Nam Cao được sáng tác vào năm 1943. Truyện ra đời trong bối cảnh xã hội thực dân phong kiến đương thời và là một tác phẩm tiêu biểu cho mảng sáng tác về đề tài người trí thức nghèo của nhà văn, phản ánh những bi kịch tinh thần và thân phận đau đớn, bế tắc của họ.

Quảng cáo

Xem lời giải

Câu hỏi:836460

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức đã học về truyện và kỹ năng viết nghị luận về truyện.

Giải chi tiết

I. Mở bài

- Giới thiệu Nam Cao – cây bút bậc thầy viết về đời sống tinh thần của trí thức nghèo trước 1945.

- Giới thiệu tác phẩm Đời thừa và nhân vật Hộ – một trí thức có hoài bão lớn nhưng bị cuộc sống cơm áo vùi dập.

- Dẫn vào vấn đề: Đoạn trích thể hiện rõ diễn biến tâm lý đầy đau đớn, giằng xé của Hộ khi lý tưởng nghệ thuật va chạm với hiện thực khắc nghiệt.

II. Thân bài

1. Giai đoạn đầu: Say mê lý tưởng, sống hết mình cho nghệ thuật

- Khi còn trẻ, Hộ sống trong nghèo đói nhưng đầy nhiệt huyết. Xem nghệ thuật là tất cả, “ngoài nghệ thuật không có gì đáng quan tâm”.

- Tâm lý:

+ Lạc quan, tin tưởng vào bản thân.

+ Khinh thường những lo toan vật chất “tủn mủn”.

+ Tự hào, nuôi “hoài bão lớn”, mơ về tác phẩm để đời.

+ Tâm lý ở giai đoạn này mang sắc thái lãng mạn – trong sáng – kiêu hãnh của người trí thức có hoài bão chân chính.

2. Khi lấy Từ: sự chuyển biến trong ý thức trách nhiệm gia đình

- Hộ yêu thương và cưới Từ vì lòng nhân hậu → điểm sáng nhân đạo của người trí thức.

- Khi có gia đình, Hộ buộc phải thay đổi:

- Nhận thức được giá trị của đồng tiền.

- Hiểu nỗi khổ của người đàn ông khi vợ con đói rách.

- Tâm lý: lo lắng, căng thẳng, sợ bất lực trước cuộc đời.

=> Sự xuất hiện của gia đình khiến Hộ mang tâm trạng mâu thuẫn giữa mơ ước nghệ thuật và trách nhiệm đời thường.

→ Đây là bước ngoặt tâm lý dẫn tới bi kịch.

3. Giai đoạn giằng xé: Buộc phải hy sinh nghệ thuật để mưu sinh

- Hộ phải viết vội vàng, chạy theo nhuận bút.

+ Tự khinh bỉ chính mình khi viết những thứ “vô vị, nhạt nhẽo”.

+ Đau đớn vì thấy mình phản bội lý tưởng: “Khốn nạn thay cho hắn!”

+ Coi sự cẩu thả trong văn chương là “đê tiện” → ý thức nghề nghiệp cao độ.

- Tâm trạng dồn nén, căm ghét bản thân:

+ Nghiến răng, vò nát sách → thể hiện nỗi uất hận cực điểm.

+ Cảm giác mình “vô ích”, “người thừa”.

=> Đây là nỗi dằn vặt của một trí thức có nhân cách nhưng bị hoàn cảnh đẩy vào tha hóa.

4. Sự tự ý thức và bi kịch tinh thần lên đến đỉnh điểm 10

Hộ nhận ra sự mâu thuẫn không thể dung hòa giữa:

- Lý tưởng nghệ thuật cao đẹp.

+ Cuộc sống thực tế đầy cơm áo đói nghèo.

+ Đây là bi kịch của người trí thức tiểu tư sản → bi kịch tha hóa và tự tha hóa.

+ Nhưng chính sự tự dày vò đó cho thấy Hộ vẫn giữ được bản chất tốt đẹp, không cam chịu sự thấp hèn.

5. Sự tự ý thức và bi kịch tinh thần lên đến đỉnh điểm

- Nam Cao khắc họa tâm lý nhân vật bằng:

- Nội tâm hóa → độc thoại nội tâm sâu sắc.

- Ngôn ngữ giàu tính triết lí, sắc lạnh, giàu sức tố cáo.

- Miêu tả diễn biến tâm lý theo tiến trình tự nhiên, logic.

- Nhân vật Hộ trở thành điển hình cho người trí thức trước Cách mạng:

- Có tài năng, có nhân cách.

- Nhưng bị hiện thực đẩy vào bi kịch tinh thần đau đớn.

III. Kết bài

- Khẳng định vẻ đẹp của nhân vật Hộ: giàu lòng tự trọng, giàu tình thương, có khát vọng chân chính.

- Đoạn trích giúp soi rõ bi kịch tinh thần của trí thức trong xã hội cũ và khẳng định tài năng phân tích tâm lý bậc thầy của Nam Cao.

- Tác phẩm để lại bài học: con người cần một môi trường sống công bằng để tài năng không bị vùi dập trong cuộc sống cơm áo.

Group 2K9 ôn Thi ĐGNL & ĐGTD Miễn Phí

Câu hỏi trước Câu tiếp theo

>> 2K9 Học trực tuyến - Định hướng luyện thi TN THPT, ĐGNL, ĐGTD ngay từ lớp 11 (Xem ngay) cùng thầy cô giáo giỏi trên Tuyensinh247.com. Bứt phá điểm 9,10 chỉ sau 3 tháng, tiếp cận sớm các kì thi.