CHÂN TRỜI MÙA HẠ Bình Nguyên Trang Những giọt tháng Năm rơi

CHÂN TRỜI MÙA HẠ

Bình Nguyên Trang

Những giọt tháng Năm rơi vào

khoảng trời màu tím

Mùa hạ như cơn lũ tràn qua vùng ký ức thiếu thời

Tiếng ai gọi trên con đường vắng

Hay tôi về từ dốc nắng xa xôi.

Tôi ngồi đây tôi của cũ xưa rồi

Của ngày bơ vơ tìm tình yêu lối nhỏ.

Hoa rụng tím của một chiều đầy gió

Cỏ của nhớ thương còn xanh tha thiết cuối trời

Có dòng sông đã từ biệt trong đời

Mang theo tình yêu thơ dại của tôi

Mang theo những mùa hạ bỏng cháy

Thiên đường cũng rời bỏ tôi đi từ buổi ấy

Trong mắt người sẫm tím ánh bằng lăng

Chiều nay mưa mờ vết dấu tháng Năm

Từ đáy hồn tôi vết sẹo buồn câm lặng

Chợt cất lời dịu dàng như tiếng gọi

Về tuổi trẻ nào đã khuất chân mây

Hoa trôi về đâu tím một trời đầy...

(Dẫn theo Nguyễn Thanh Tâm, Những mảnh ghép của huyền thoại, NXB Văn học, 2024, trang 56)

CHÂN TRỜI

Nguyễn Nhật Ánh

Chân trời ơi

Sao mày xa tít tắp

Đảm mây kia bay mãi không dừng

Ngọn gió nọ thổi hoài không nghỉ

Mà chân trời, mày ở đâu?

Tuổi lên năm tôi đi kiếm chân trời

Chân trời ở nơi con diều bay lạc

Nơi cha tôi đi làm ăn xứ khác

Mẹ tôi ngồi trông ngóng cùng tôi

Chân trời của tuổi hai mươi

Mang hình dảng một tà áo mỏng

Nơi mơ ước lẫn cùng tuyệt vọng

Chân trời là cánh cổng màu xanh

Tháng ngày tôi lớn lên nhanh

Chân trời hôm nay vẫn là chân trời cũ

Tôi đi khắp đất đai xứ sở

Lạ lùng chưa, vẫn không gặp chân trời!

Tuổi bốn mươi tôi chợt hiểu ra rồi

Nơi xa nhất là nơi gần gũi nhất

Nếu tôi có đi giáp vòng trái đất

Nơi cuối cùng tôi gặp chính là tôi.

1994

(Dẫn theo Viết & Đọc, Chuyên đề mùa Hạ 2024, NXB Hội Nhà văn, 2024, trang 263)

Thực hiện các yêu cầu:

Trả lời cho các câu 1, 2, 3, 4 dưới đây:

Câu hỏi số 1:

Thông hiểu

Chủ thể trữ tình (tôi) trong văn bản Chân trời mùa hạ của Bình Nguyên Trang bộc lộ cảm xúc của mình trong bối cảnh thời gian, không gian nào?

Xem lời giải

Câu hỏi:837812

Phương pháp giải

Căn cứ nội dung bài đọc hiểu, phân tích

Giải chi tiết

- Thời gian:

Là buổi chiều cuối mùa hạ, khi “mưa mờ vết dấu tháng Năm” – gợi cảm giác thời gian đã trôi, mùa cũ sắp qua.

Là khoảnh khắc hiện tại của sự hoài niệm, khi nhân vật “tôi ngồi đây” nhớ lại “tôi của cũ xưa rồi”. Thời gian vừa mang tính hiện tại, vừa thấm đẫm quá khứ – nơi hồi ức và thực tại giao hòa.

- Không gian:

Diễn ra giữa một khoảng trời tím – màu của hoa bằng lăng, biểu tượng của tuổi trẻ, tình yêu, và nỗi buồn.

Gắn với những hình ảnh gợi nhớ: con đường vắng, dốc nắng, dòng sông, hoa rụng, cỏ xanh, mưa tháng Năm… Một không gian vừa thực vừa tâm tưởng, chan chứa nỗi nhớ, khắc họa tâm thế của “tôi” đang hoài niệm tuổi trẻ, tình yêu đã xa.

Câu hỏi số 2:

Thông hiểu

Hình ảnh chân trời (khoảng trời, cuối trời, trời) trong hai văn bản trên có giá trị biểu đạt cao trong việc thể hiện nỗi niềm, suy tư của nhân vật trữ tình (tôi). Hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau về nội dung biểu đạt của hai hình ảnh ấy trong hai văn bản.

Xem lời giải

Câu hỏi:837813

Phương pháp giải

Căn cứ bài đọc hiểu, phân tích

Giải chi tiết

* Giống nhau:

Cả hai đều dùng “chân trời” như biểu tượng của khát vọng, hành trình tìm kiếm bản thân và những giá trị tinh thần sâu xa của con người.

Đều thể hiện nỗi trăn trở nội tâm: con người nhìn về phía xa xôi – nơi chứa đựng ký ức, mơ ước hoặc chân lý đời sống.

“Chân trời” trở thành ranh giới giữa hiện thực và khát vọng, giữa con người và thế giới vô hạn.

* Khác nhau:

- Ý nghĩa biểu tượng:

+ CTMH: Gắn với quá khứ, tuổi trẻ và tình yêu đã xa. “Cuối trời”, “một trời đầy tím” gợi nỗi buồn, sự mất mát.

+ CT: Gắn với hành trình khám phá bản thân và ý nghĩa cuộc sống. “Chân trời” là ẩn dụ cho tri thức, nhận thức, tự tìm ra chính mình.

- Cảm xúc:

+ CTMH: Buồn thương, hoài niệm, tiếc nuối những điều đẹp đẽ đã qua. Lặng buồn, day dứt, nhưng vẫn dịu dàng và tha thiết.

+ CT: Tỉnh ngộ, chiêm nghiệm, nhận ra giá trị của bản thân sau những trải nghiệm đời người.

Lạc quan, sáng tỏ – kết tinh trong triết lý “Nơi xa nhất là nơi gần gũi nhất”.

Câu hỏi số 3:

Vận dụng

Câu thơ Nơi xa nhất là nơi gần gũi nhất trong bài thơ Chân trời của Nguyễn Nhật Ánh đã gợi mở nhiều liên tưởng thú vị Có những nơi tưởng như xa xôi chẳng bao giờ đến được lại chính là nơi quen thuộc, gần gũi quanh mình. Có những giá trị tưởng như chẳng bao giờ chạm tới được lại chính là điều giản dị, thường nhật của đời mình. Có những đích đến con người khao khát chinh phục ngỡ là không đạt được, hoá ra đã có được nó từ lâu rồi. Em hãy lựa chọn một trong số các thông tin gợi ý trên và viết bài văn nghị luận bày tỏ quan điểm của mình về điều đó.

Xem lời giải

Câu hỏi:837814

Phương pháp giải

- Vận dụng kiến thức đã học về viết bài văn nghị luận.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng.

Giải chi tiết

Gợi ý: Ý 2

1. Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề: Trong cuộc sống hiện đại, con người thường mải miết kiếm tìm hạnh phúc, thành công, hay những giá trị lớn lao ở nơi xa xôi mà quên rằng, đôi khi điều ta tìm kiếm lại ở ngay quanh mình.

- Dẫn câu thơ “Nơi xa nhất là nơi gần gũi nhất” trong Chân trời của Nguyễn Nhật Ánh – gợi ra một triết lý giản dị mà sâu sắc về hành trình tìm kiếm và nhận ra giá trị đích thực của cuộc sống.

2. Thân bài:

- Giải thích ý nghĩa vấn đề:

“Giá trị tưởng như chẳng bao giờ chạm tới được” là những điều con người cho là quá xa vời: hạnh phúc, tình yêu, bình yên, sự thành công, ý nghĩa sống.

“Lại chính là điều giản dị, thường nhật của đời mình” nghĩa là: những điều ấy vốn không ở đâu xa, mà hiện hữu trong cuộc sống hằng ngày — trong gia đình, tình bạn, lòng yêu nghề, sự tử tế.

- Bàn luận – phân tích:

Con người thường có xu hướng tìm hạnh phúc ở những điều lớn lao, nên dễ đánh mất niềm vui nhỏ bé đang hiện hữu.

Sự giản dị đôi khi lại là đỉnh cao của nhận thức, vì chỉ khi trải qua những mải miết, ta mới nhận ra:

Một bữa cơm gia đình,

Một buổi chiều bình yên,

Một nụ cười thân quen — cũng là hạnh phúc.

Câu thơ của Nguyễn Nhật Ánh không chỉ nói về khoảng cách vật lý mà là khoảng cách trong tâm hồn: “xa nhất” là điều ta chưa nhận ra giá trị của nó.

- Liên hệ – mở rộng:

Trong cuộc sống hôm nay, khi con người quá bận rộn với công nghệ, danh lợi, việc nhận ra giá trị giản dị trở thành một hành trình cần thiết để tìm lại cân bằng và nhân tính.

Những giá trị lớn lao như tình yêu, sự sẻ chia, lòng nhân hậu… đều bắt đầu từ những điều nhỏ bé hằng ngày.

- Phản đề:

Tuy nhiên, không nên vì thế mà thụ động, bằng lòng với thực tại; điều quan trọng là tìm thấy giá trị trong sự giản dị, chứ không phải từ bỏ ước mơ hay lý tưởng.

3. Kết bài:

Câu thơ “Nơi xa nhất là nơi gần gũi nhất” gửi gắm thông điệp: hãy nhìn lại chính mình, vì đôi khi điều ta kiếm tìm ở tận chân trời lại đang hiện hữu trong trái tim và cuộc sống quanh ta.

Biết trân trọng điều bình dị cũng là cách con người đạt đến những giá trị sâu xa nhất.

Câu hỏi số 4:

Vận dụng

Phân tích bài thơ Chân trời của Nguyễn Nhật Ánh.

Xem lời giải

Câu hỏi:837815

Phương pháp giải

- Vận dụng kiến thức đã học về viết bài văn nghị luận.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng.

Giải chi tiết

I. Mở bài:

Giới thiệu tác giả Nguyễn Nhật Ánh – cây bút tài hoa viết cho tuổi trẻ, không chỉ trong truyện mà cả trong thơ, ông luôn gửi gắm triết lý sống nhẹ nhàng, nhân văn.

Giới thiệu bài thơ Chân trời (1994): một hành trình suy tưởng từ tuổi thơ đến trưởng thành, thể hiện khát vọng khám phá và hành trình tự nhận thức của con người.

II. Thân bài:

1. Cảm hứng chủ đạo và hình tượng trung tâm:

Hình tượng “chân trời” xuyên suốt bài thơ – biểu tượng cho khát vọng, mơ ước, hành trình tìm kiếm giá trị sống và bản ngã.

Từ cái nhìn hồn nhiên của tuổi thơ đến cái nhìn chiêm nghiệm của tuổi bốn mươi, nhân vật trữ tình “tôi” dần nhận ra ý nghĩa của sự trưởng thành.

2. Phân tích chi tiết:

a. Khổ 1 – 2: Sự ngây thơ, tò mò của tuổi nhỏ

“Chân trời ơi / Sao mày xa tít tắp...”
→ Giọng điệu hồn nhiên, ngây ngô, xen chút thán phục.
→ Câu hỏi liên tiếp cho thấy niềm khao khát khám phá thế giới, tinh thần hiếu kỳ của một tâm hồn trẻ.

b. Khổ 3 – 4: Chân trời của nỗi nhớ và tình cảm gia đình

“Tuổi lên năm tôi đi kiếm chân trời / Chân trời ở nơi con diều bay lạc...”
→ “Chân trời” gắn với kỷ niệm tuổi thơ, tình cha mẹ, gợi nỗi chờ mong, sự xa cách và tình thân thương.
→ Giọng thơ nhẹ mà thấm, đầy chất nhân văn.

c. Khổ 5 – 6: Chân trời của tuổi trẻ và khát vọng tình yêu

“Chân trời của tuổi hai mươi / Mang hình dáng một tà áo mỏng...”
→ Biểu tượng “tà áo mỏng” – vẻ đẹp của tình yêu và tuổi xuân.
→ “Mơ ước lẫn cùng tuyệt vọng” diễn tả sự phức tạp của cảm xúc tuổi trẻ, vừa khát khao vừa hoang mang.

d. Khổ 7 – 8: Sự chiêm nghiệm ở tuổi bốn mươi – hành trình trở về với chính mình

“Tuổi bốn mươi tôi chợt hiểu ra rồi / Nơi xa nhất là nơi gần gũi nhất…”
→ Cái nhìn triết lý: sau bao năm đi tìm, con người nhận ra điều mình tìm kiếm không nằm ở ngoài kia mà ở chính trong tâm hồn mình.
→ Giọng thơ lắng lại, thấm đượm triết lý nhân sinh: hành trình trưởng thành là hành trình nhận ra bản thân.

3. Nghệ thuật:

Thể thơ tự do, ngôn ngữ tự nhiên, gần gũi, có chất tự sự – phù hợp với phong cách Nguyễn Nhật Ánh.

Giọng điệu hồn nhiên chuyển dần sang chiêm nghiệm, triết lý.

Hình ảnh biểu tượng “chân trời” được khai thác tinh tế, đa tầng nghĩa.

III. Kết bài:

Bài thơ Chân trời là một hành trình tâm linh và tri thức: từ tò mò tuổi thơ, khát vọng tuổi trẻ đến nhận thức của trưởng thành.

Qua đó, Nguyễn Nhật Ánh gửi gắm thông điệp: hạnh phúc và ý nghĩa cuộc đời không nằm ở nơi xa xôi, mà ở chính nội tâm mỗi con người.

Quảng cáo

PH/HS 2K10 THAM GIA NHÓM ĐỂ CẬP NHẬT ĐIỂM THI, ĐIỂM CHUẨN MIỄN PHÍ!

Câu hỏi trước Câu tiếp theo

>> Học trực tuyến lớp 9 và Lộ trình UP10 trên Tuyensinh247.com Đầy đủ khoá học các bộ sách: Kết nối tri thức với cuộc sống; Chân trời sáng tạo; Cánh diều. Lộ trình học tập 3 giai đoạn: Học nền tảng lớp 9, Ôn thi vào lớp 10, Luyện Đề. Bứt phá điểm lớp 9, thi vào lớp 10 kết quả cao. Hoàn trả học phí nếu học không hiệu quả. PH/HS tham khảo chi tiết khoá học tại: Link