Trong bút ký Ai đã đặt cho dòng sông?, Hoàng Phủ Ngọc Tường viết: Giáp mặt thành phố ở Cồn

Câu hỏi số 532310:

Vận dụng cao

Trong bút ký Ai đã đặt cho dòng sông?, Hoàng Phủ Ngọc Tường viết:

Giáp mặt thành phố ở Cồn Giã Viên, sông Hương uốn một cánh cùng rất nhẹ sang đến Cồn Hến đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vàng” không nói ra của tình yêu. Và như vậy, giống như sông Xen của Pa-ri, sông Đa-nuýp của Bu-đa-pét; sông Hương nằm ngay giữa lòng thành phố yêu quý của mình; Huế trong tổng thể vẫn giữ nguyên dạng một đô thị cổ, trải dọc hai bờ sông. Đầu và cuối ngõ thành phố, những nhánh sông đào mang nước sông Hương tỏa đi khắp phố thị, với những cây đa, cây cừa cổ thụ tỏa vàng lá u sầm xuống những xóm thuyền xúm xít; từ những nơi ấy, vẫn lập lòe trong đêm sương những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ mà không một thành phố hiện đại nào còn nhìn thấy được. Những chi lu ấy, cùng với hai hòn đảo nhỏ trên sông đã làm giảm hẳn lưu tốc của dòng nước, khiến cho sông Hương khi qua thành phố đã trôi đi chậm, thực chậm, cơ hồ chi còn là một mặt hồ yên tĩnh. Tôi đã đến Lê-nin-grat, có lúc đứng nhìn sông Nê-va cuốn trôi những đám băng lô xô [...] Lúc ấy tôi nhớ lại con sông Hương của tôi, chợt thấy quý điệu chảy lặng lờ của nó khi ngang qua thành phố. Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho có thể cảm nhận được bằng thị giác qua trăm nghìn anh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm rằm tháng Bảy từ điện Hòn Chén trôi về qua Huế bỗng ngập ngùng như muốn đi .

(Ngữ văn 12,Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017, tr.199-tr.200)

Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp độc đáo của sông Hương qua đoạn trích trên. Từ đó nhận xét nét đặc sắc trong phong cách bút kí của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Phương pháp giải

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Giải chi tiết

I. Giới thiệu chung

* Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

- Tác giả: Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937 tại Huế nhưng quê gốc ở huyện Triệu Phong tỉnh Quảng Trị. Là một nhà văn chuyên viết về bút ký, được nhà văn Nguyên Ngọc đánh giá là một trong mấy người viết ký hay nhất của văn học đương đại.

- Tác phẩm: Ai đã đặt tên cho dòng sông là bài bút ký xuất sắc in trong tập sách cùng tên được sáng tác năm 1981 tại Huế. Đây là thời điểm sau chiến thắng 1975 nên vẫn còn dư âm của khí thế chống giặc ngoại xâm và ngợi ca chủ n ghĩa anh hùng.

* Khái quát vấn đề nghị luận: Cảm nhận của về vẻ đẹp độc đáo của sông Hương qua đoạn trích trên. Từ đó nhận xét nét đặc sắc trong phong cách bút kí của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường.

II. Phân tích

1. Cảm nhận về vẻ đẹp độc đáo của sông Hương qua đoạn trích.

* Vị trí đoạn trích.

Đoạn trích được trích từ phần giữa của tác phẩm khi nói đến hình ảnh của sông Hương khi chảy vào trong thành phố Huế.

* Giới thiệu sông Hương trên bản đồ địa lý.

- Sông Hương bắt nguồn từ dãy Trường Sơn với hai nhánh Tả Trạch và Hữu Trạch. Mỗi một nhánh đều đi qua rất nhiều ghềnh thác.

- Gặp nhau tại ngã ba Bằng Lãng. Từ đây sông Hương trở nên hiền hòa chảy qua vùng đồng bằng châu thổ ở ngoại ô xứ Huế rồi sau đó chảy qua cố đô huế và đi qua vùng làng mạc để chảy ra biển tại cửa biển Thuận An.

- Nếu so với sông Đà sông Hương không có độ dài ngắn hơn dài 100k trong đó, đoạn chính chỉ dài 33 km.

-> Từ dòng sông vô tri sông Hương đã trở thành sinh thể có ngoại hình của một người con gái có cá tính, tâm hồn trong trang văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường.

a. Sông Hương khi chảy trong không gian kinh thành Huế.

* Bắt đầu đi vào thành phố: Sông Hương được liên tưởng với người tình vui tươi và duyên dáng.

- Vui tươi là khi sông Hương đã cảm nhận rõ hơn ở khoảng cách gần hơn bằng thị giác những dấu hiệu của thành phố.

+ Sông Hương đang chảy giữa những biền bãi xanh biếc của vùng ngoại ô Kim Long

-> Vẻ đẹp tươi tốt, trù phú.

+ Cây cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời nhỏ nhắn như những vành trăng non. Nghệ thuật so sánh gợi hình ảnh thực gợi ra một mối tình chớm hé.

- Duyên dáng: Sông Hương đã làm dáng lần cuối cùng khi giáp mặt người yêu.

+ Sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến khiến cho dòng sông trở nên mềm hẳn đi như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu.

+ Hoàn thiện vẻ đẹp của mình để dâng tặng cho người yêu.

-> Phô khoe những đường cong rất đẹp, rất tuyệt mĩ của người gái đẹp sông Hương.

+ Giống một sự thuận tình nhưng không nói thành lời vì ngại ngùng, vì e lệ. Bao nhiêu yêu thương dồn nén trong suốt hành trình gian truân đi tìm người yêu cho tới lúc gặp lại “tình trong như đã, mặt ngoài còn e”.

-> Vẻ kín đáo, duyên dáng của những cô gái xứ Huế.

* Trong lòng thành phố - điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế.

- Sau khi làm dáng, uốn một cánh cung rất nhẹ, sông Hương đã nằm ngay giữa lòng thành phố yêu quý của mình.

+ Thành phố Huế vẫn giữ nguyên dạng một đô thị cổ, cổ kính trang nghiêm.

+ Hai bên bờ sông những cây đa, cây cừa cổ thụ tỏa những vầng lá u sầm xuống những xóm thuyền xúm xít.

+ Trong những đêm sương những ánh lửa lập lòe lúc ẩn lúc hiện nư có như không, như thực như ảo.

- Sông Hương khi ở giữa lòng thành phố mang đặc điểm riêng – lưu tốc rất chậm.

+ Trôi đi chậm, thực chậm cơ hồ chỉ còn là một mặt hồ yên tĩnh.

+ Có thể cảm nhận bằng thị giác qua trăm nghìn ánh hoa đăng ngập ngừng như muốn đi muốn ở chao nhẹ rên mắt nước như những vấn vương của một nỗi lòng.

- Điệu chảy của sông Hương càng rõ hơn khi so sánh với dòng sông Nê – va.

+ Sông Nê – va chảy nhanh, cuốn trôi những đám băng lô xô dưới ánh nắng mặt trời mùa xuân như một đoàn tàu tốc hành đang băng lướt qua cung điện Pê téc bua. Nhanh đến mức không kịp để lũ hải âu nói một điều gì với người bạn đứng ngẩn ngơ mà trông theo

-> Tác giả càng thêm yêu quý điệu chảy lặng lờ.

- Lí giải điệu chảy chậm của sông Hương từ nhiều góc nhìn.

+ Theo đặc điểm địa lý tự nhiên: Do hai hòn đảo nhỏ trên sông (Cồn Giã Viên, Cồn Hến) và những chi lưu (nhánh sông đào) mang nước sông Hương tỏa đi khắp phố thị.

+ Theo lý lẽ của trái tim thì điệu chảy lặng lờ chính là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế: Đó chính là sư ngập ngừng, những vấn vương của một nỗi lòng. -> Sự lưu luyến không muốn rời xa vì quá yêu thành phố của mình.

2. Nhận xét nét đặc sắc trong phong cách bút kí của Hoàng Phủ Ngọc Tường.

- Làm nên sức hấp dẫn cúa đoạn trích trước hết là nhờ xúc cảm sâu lắng của tác giả in hằn trong từng câu chữ. Được tổng hợp từ vốn hiểu biết sâu rộng về lịch sử, địa lý, văn hóa, văn chương của Huế.

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình, giữa nghị luận sắc bén và suy tư đa chiều.

- Tất cả được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về lịch sử, địa lý, văn hóa, triết học,..

- Lối hành văn: Hướng nội, súc tích, mê đắm và tài hoa.

- Văn phong súc tích, hướng nội, tinh tế, tài hoa.

- Biện pháp nghệ thuật sử dụng rất dày đặc như so sánh, nhân hóa,… gắn với liên tưởng bất ngờ, sáng tạo

-> Mang đến sự thích thú đặc biệt cho người đọc.

3. Đánh giá:

Qua hình tượng sông Hương, tác gả đã thể hiện tình yêu và niềm tự hào tha thiết, sâu lắng dành cho dòng sông quê Hương, dành cho xứ Huế, cho đất nước mình.

III. Kết luận

- Khái quát lại nhận định.

- Giá trị nội dung, nghệ thuật.

Xem lời giải

Câu hỏi:532310

Tham Gia Group Dành Cho 2K7 luyện thi Tn THPT - ĐGNL - ĐGTD

Câu hỏi trước Câu tiếp theo

>> Lộ Trình Sun 2025 - 3IN1 - 1 lộ trình ôn 3 kì thi (Luyện thi TN THPT & ĐGNL; ĐGTD) tại Tuyensinh247.com. Đầy đủ theo 3 đầu sách, Thầy Cô giáo giỏi, 3 bước chi tiết: Nền tảng lớp 12; Luyện thi chuyên sâu; Luyện đề đủ dạng đáp ứng mọi kì thi.